% Text title : Chintanashcha Chidunmesha Sanskrit translation of Thoughts and Glimpses by Shri Aurobindo % File name : chintanAshchachidunmeSha.itx % Category : major\_works, upadesha, advice % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : Shri Aurobindo Ghosh, rAmabhadradIkShita % Proofread by : Saritha Sangameswaran % Description-comments : Collection of thoughts by Shri Aurobindo Ghosh % Acknowledge-Permission: http://motherandsriaurobindo.in % Latest update : August 6, 2023 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Chintanashcha ChidunmeshAh Thoughts and Glimpses by Shri Aurobindo ..}## \itxtitle{.. shrIaravindasya chintanAshcha chidunmeShAH ..}##\endtitles ## shrIaravindasya \ldq{}Thoughts and Glimpses\rdq{} nAmakakR^ite saMskR^itAvaraH \section{lakShyaM} j~nAnacheShTA atItyaiva j~nAnaM samupalapsyate | tarka eva sahAyo.abhUt tarka evAsti bAdhakaH || eShaNAni hyatIsyaiva shaktiH samupalapsyate | yatna eva sahAyo.abhUd yatna evAsti bAdhakaH || sarvabhogAnatItyaiva parAnando.abhyavApsyate | kAmanaiva sahAyAbhU.at kAmanaivAsti bAdhikA || dhyaShTibhAvamatIttyaiva \ldq{}puruShAH\rdq{} syAma tattvataH | ahambhAvaH sahAyo.abhUdavahambhAvo.asti bAdhakaH || manuShyatvamatItyaiva \ldq{}manavaH\rdq{} syAM satyataH | pashubhAvaH sahAyo.abhUt pashubhAvo.asti bAdhakaH || pariNamyastvayA tarkaH sambodhau suvyavasthite | sarvAtmanA bhava jyotirlakShyametad dhruvaM tava || pariNamyastvayA yatnaH svAtmashakteH pariplave sarvadaikarase shAnte mahAmahimashAlini | bhava chichChaktireva tvaM lakShyametad dhruvaM tava || pariNamyastvayA bhogaHsamanirviShayonmade | sarvAtmanA bhavAnando lakShyametad dhruvaM tava || pariNamyA pruthugvyaShTistvayeyaM vishvamAnave | sarvAtmanA bhaverdivyo lakShyametad dhruvaM tava || pariNamyaH pannashchApi pashvanAthe tathA tvayA | sarvAtmanA bhaveH kR^iShNaH lakShyametad dhruvaM tava || na yanmayA shakyamihAdya kartuM kariShyamANasya hi lakShaNaM tat | asambhavatvAnubhavo.bhave.asmin sambhAvanAnAM shubhasUtrapAtaH || vinashvaraM vishvamalakShyatedaM yato hyasAdhyaM vadato virodhi | tasmAtprabhuH shAshvatasatsvarupaH satsvAnnijAt sarvamidaM sasarja || asambhavo nAma hi sambhavAnAmasAdhitAnAM bR^ihatAM samaShTiH | uchchasthiterAvaraNaM sa yAtrAmArgasya chAdyApi na la~Nghitasya || manuShyajAteH pragatiryadIpsitAsbhAvanA dhUnu hi pUrvakalpitAH | vichAraNA chetati chaivamAhatA bhavatyapUrvaM navasarjanakShamA | no chennijAvR^ittimasau hi yantravat | karoti tAM vetti cha satkriyAM bhramAt || nijAkSha bhramirevaikA na gatirmAnavAtmanaH | akShayajyotiSho.apyanyA sUryasyAsti parikramA || AtmAnaM viddhi pashchAchcha kuru karma cha chintanam | prANavachchintanaM sarvaM sR^ichyamAnajaganmayam || yathArtha karma yat taddhi vichAro vyaktatAM gataH | vij~nA kA.api yato lIlAmArebhe hyAtmasaMvidi | divyAyAM, ata evaitad vidyate pArthivaM jagat || vichAro nAstyupAdAnaM satttAyA anivAryataH | nApi heturasau tasyAH,sambhUteH sAdhanaM tu saH || tadevAhaM bhavAmIha yatpashyAmi nijAntare | .tatsarvaM kartumIshe yad vichAro mAM vinirdishet | prabhustad bhavituM yachcha vichAro vya~njayen mayi\- IdR^iShyavichalA shraddhA dhAryA puMsA nijAtmani | yato hi bhagavAMstasminnantarvasati sarvadA || nAsmatkAryaM sadA.a.avR^ittiH tasya yan vA kR^itaM purA | samprAptireva siddhInAM navyAnAM nanu karma naH | svapne.api naiva dR^iShTAnAmIshitvAnAM tathaiva cha || kAlAshchAtmehalokashcha kShetratvenA.arpitA hi naH | dR^iShTirAshA tathA sraShTrI kalpanA prerikAshcha naH | sa~Nkalpa chintanA.a.ayAsA upAyAH sarvasiddhidAH || kinnu tannUtanaM yannaH sAdhyamadhyApi vidyate? prema,kasmAt? yato.asmAbhiradya yAvattu sAdhitAH\- kevalaM hi ghR^iNA dveSha svAtmAsantoShavR^ittaya | j~nAnaM, kasmAt ? yato.asmAbhiH sAdhitA hyadhunAvadhi\- bhrAntirindriyasaMvittiH kalpanaiva cha kevalam | Anando.api, yato.asmAbhiH sAdhitAnyadhunAvadhi\- kevalaM sukhaM duHkhamaudAsInyaM tathaiva cha | shaktishchApi,yato.asmAbhiH sAdhitAtAnyadhunAvadhi\- durbalya~nchaiva cheShTA cha jayashchaiva parAjitaH | jIvana~ncha, yato.asmAbhiH sAdhitAnyadhunAvadhi\- jananAnd vardhana~nchaiva maraNa~nchaiva kevalam | ekatva~ncha,yAto.adhyApi sAdhitau sa~Ngasa~Ngarau | devatvaM,sArataH; svasmin devamUrte vinirmitiH || \section{sadAnandamayam} brahmAsyAnnirvisheSha~nchet nirupa~nchaiva nirguNaM shashvanno mUrttasattAyA dR^ishyasatyavirodhi cha, tadA.asya sakalasyAnto laya evochito bhavet | vichAryAH kintu santyatra premAnandA.a.atmasaMvidaH || vishvamidaM no kevalamAste sUtraM hi gaNitasya, yatsyAnmAnasikAnAM keShA~njinnirvisheShANAM sa~NkhyA tattvAnIti cha nAmadvayakIrtitAnAM hi bhAvAnAM sambandhaM nirdhArayituM prayoktavyam, yena syAma samarthAH samprAptuM hyantataH shUnyaM, kiM vA riktamasAraM nitarAM nirvastukaM hyekam || nApi cha vishvamidaM bho vyApAraH sthUlabhautiko hyeva, yo bahuvidhashaktInAM samIkrutervya~njako.astu kasyAshchit || kintu svAtmapremiNa AnandaH sarvamevaitat | api vA sanAta nishijhorlIlA kasyApi bhatIyam || AtmabahUkaraNaM vA.anantaM shAshvatakave hi kasyApi | nijaniH sImitasarvAnashakterUnmadabhareNa mattasya || parAtparo.asau puruSho gaNitaj~naH ivAsti sarvamahAn, prashnaM samAdapadyaH vishvAtmakamasti bahurAshim | yadvA vichArako.asau parIkShaNairyaH samAdaghAtIva tattvAnAmitaretarasambandhAnAM vichAraNAkhyAM mahAsamasyAM kiM vA santulanasyaiva shaktInAM\- ityevaM vyAhartuM vayamarhAmo yathAkAmam | kintvidamapi vadanIyaM yadasau premIva vartate sumahAn vaishva vyaktigatAnAM svarasAmyAnAM sumayakashchaiva | api vA.asau shishurekaH kaviriva vA.a.aste sanAtanaH kashchit || nAlaM tu chintanAyAH pakSho jAtvasti viShaye.asmin | grAhyaH samagrarItyA hyAnandasyApi pakSho.atra || sattAshchapi vichArAstatvAnyatha shaktashchyApi sakalAnyevaitAni hi niHsArA riktasa~njakAstAvat,. yAvanna pUritAni hi bhAgavatAnandanishvAsaiH || sarvepyarthAH pratimA ete pratimaiva kintu vishvamidam | bhAvA bR^ivantyamUrttAH shuddhavichAraM savaishasatyAnAm | pratimAstAvatteShAM vAstavasattAM sajIvAM hi || AshliShyantI shaktiM vij~nA janayA~nchakAra chellokAn, tataH samutpAditavAMstAmAnando hi satsvarupasya | yato hyananto devo.amitavidhamAnandanAtmagarbhe.aghAt | tata evAjani jagatAM brahmAnDAnAM cha sR^iShTirakhilAnAm || chidAnandau sato hyAdyau janakau jagatAM tateH | etAvevAntime chApi tattve nUnaM parAtpare || achaitanyaM hi mUrchCheva madhyagA chetanAtmanaH | athavA suntirevaitat tasyA.a.aste tamasAvR^itA || vedanA.a.atmavilopo vA sattvAnandaH sa kevalaM yo.apayAtyAtmanAH prAptuM svamevAnyatra chAnyathA || AnandaH satvarupyasya sImito nAsti kAlataH | naivAsti tasya ko.apyanto na chAdirapi kashchana || rUpAnniryAti vastUnAmekasmAd yanmaheshvaraH, tat praveshArthamanyasmin rUpe navye hi kevalam || kastAvadIshvaro nAma? so.astyekaH shAshvataH shishuH | kurvANaH j~nAshktA.a.arAme lIlAM kAmapi shAshvatIm || \section{puruShaH} prabhurno pArayet tayaktumAnarti prakR^itiM prati | na cha shakto naro hAtuM svAmabhIpsAmamuM prati || sambandho.ayamanantasya sAntasya cha sanAtanaH anyonyasmAddhi vaimukhyaM yAntau bhAto yavA tvam | saMyogAya pragADhAya tat parAvartanaM tayoH | manuje prakR^itirjagate punaratmasachetanA bhavati, yena nijaM bhoktAraM prati sA prabhavet sudUramutpalavitum | amumevAtau nimR^itaM dhatte hyaj~nAnapUrvakaM svAntaH | amumevA.asmatprANA nijAntare dadhati chaindriyA bodhAH | dadhato.api niShedhanti pratiShedhAnto.api mR^ipayante || svaM na hi vettItyeva prakR^itirjayato na,vetti parameshan | j~nAtvaivAtmAnamanasau j~nAsyati hi satI vishuddhhamAnandaM || rahasyaM prAptirekatve luptirAtmanAH vishvAtItashcha vishva~ncha vishvesho mAnavastathA yadAnyonyaM vijAnItastadaikI bhavato dhruvaM vimedashchAnayornUnamaj~nAnasyAdikAraNam, yathA.avidyotamaj~nAnaM duHkhasya mUlakAraNam || Adau naro mArgatitAvadanvakt, na veda chAsau yadahaM gaveShaye nijaM svarUpaM nanu divyamityapi yAtrAM, yato hyArabhate nijAmasau jaDAtmikAyAH praktestamaH sthiteH | yadA punaH\-prakrate.avalokitum,AndhyaM tadApyatra chirAya niyate sa jyotiShAntarhrudaye samR^idhyatA | pratyuttaraM tasya gaveShaNAvaleraspaShTameva pradadAti cheshvaraH | tasyAndhatAM mR^igyati chAbhinandati mAteva hastau svashishoH prasAritau, tAM mArgayantau tR^ibhire.andhavat priyau || IshvaraprakR^itI bAlau krIDApremaratAviva | dR^iShTamAtrau nilIyete anyonyasmAchcha dhAvataH | mR^igayetAmanudhAvyetAM gR^ihyetAM punarityataH || mAnavostIshvaro yaH svaM prakR^itergopayatyalam, yena tAM so.adhikurvIta saM~NgharSheNAgraheNa cha, prayogeNa balasyApi sahasrAkramaNena cha | Ishvaro mAnavo hyeva vishvAtItashcha vishvagaH, gUhate vShTibhAvAd yaH svasmAt svaM jIvavartinaH || pashu hi mAnavo nAma chChanno yo lomashatvachA, chaturShu yashcha pAdeShu bhUmau bhavati saMsthitaH | kITo.api mAnavo nAM yaH prasapaMshcha sa~Nkuchan svIyasya mAnavatsya vikAsaM prati gachChati | prakR^iterapi rUpANi sthUlAni cha jaDAtmanaH mAnavA eva dehasya prAgvikAsaM samAsthitAH | sakalAnyapi vastUni \ldq{}puruShA\rdq{} .a.atmakamAnavAH || ko hyayaM mAnavo nAma? so.astyAtmA.ajo.avinashvaraH, svatattvai nirmite dehe mAnase chAsthito.asti yaH || \section{parisamAptiH} mAnaveshvarayoryogasyAbhiprAyaH sadaiSha yat mAnuShye divyatAyAH syAt sa~nchAro.ava praveshanam, mAnavasya cha devatve bhavevAtmanimajjanam || kintu tanmajjanaM nAsti layarUpaM manAgapi | sarvasyAnveShaNasyAsya sarvavegagaNasya cha, harShodrekasya duHkhasya nirvANaM nAntimaM phalam | anto.abhaviShyadetasyA lIlAyA ayameva chet, tadA tasyAH samArambho na kadApi vyadhAsyata || Ananda eva vishvasya rahasyaM paramottamam | jAnIhi shuddhamAnandaM j~nAsyase parameshvaram || kastAvat sakalasyAdirasyArthasthAbhavat kila? sad,yat svaM bahudhA chakre sattAnandaikalabdhaye, vayadhA~nCha gaNanAtItakoTirUpeShu majjanam, yenA.asa~Nkhyavidhitvena svaM prAptuM pArayeta tat || kashcha madhyo.asya sarvasya? bhedo.asau vartate kila, yo bAhulyamayaikatvalabdhaye yatatetarAm | tadaj~nAnaM cha yat kR^ichChracheShTAratamanArataM yAtuM vaichitryapUrNasya jyotiShpUrasya sammukham | tad duHkhaM chApi yat kaShTakarAyAsaM niShevate akalpya\-paramAnanda\-saMsparshasyopalabdhaye | yato hyetAni vastUni santi sarvANi mUrtayaH andhakArAtmikA nUnaM spandanA vikR^itAstathA || kashchAnto.asatyasya sarvasya? madhu shaktaM bhavediva svAdituM svaM svabindUmshch yugaphat sakalAmstathA, IshatAM svAdituM sarve.anyonyaM tasya cha bindavaH, teShu chAtmatayaikaiko madhukoshaM tatha.akhilam | IdR^igeveshvasmeha tathA cha mAnavAtmanaH bhuvanasyApi chaitasya bhavet pariNatirdhruvam || prema svaraH pradhAno.atrA.a.anandaH sa~NgItasmiti cha | shaktistAnastayA j~nAnaM gAyakaM vartate kila || ananto yashcha sarvAtmA kartA shrotA cha so.atra hi | visvarAneva saMvidmaH sampratyArambhikAn vayaM | te tathA bhIShaNA bhavyA yathA syAt svarasa~NgatiH | paraM bhAgavatAnandarAsheH prochChalamUrchChanAM prakharAM vayamApsyAmo nAtra svalapo.api saMshayaH || \section{bandhanashR^i~Nkhalam} spR^ihayAlu jagatsarvaM svAtantryAvAptaye kila | tathApi prANinAM svAni bandhanAni priyApyaho || virodhAbhAsa evAyaM prathamaH prakR^ite hi naH | granthishcha yo na kasyApi samunmochyaH katha~nchana || priyANi mAnavasyeha bandhanAni hi janmanaH | tatsa~NgibandhaneShvasmAnmR^ityorapyeSha gR^ihyate || svasattAmuktimeteShu so.abhIpasuH shR^i~NkhaleShu cha prabhutvaM cha tathA svAtmapUrNatArupamapyalam || mAnavasya priyA shaktirato.ashaktervashe.astyAsau | saMsAro.ayaM yataH shaktestara~NgANAM hi sAgaraH, ye.anyonyaM militAstIvraM samAghnanti nirantaram | ArurukSheddhi yaH sAnumUrmerekasya mAnavaH, bhAvyaM vIchishatAghAtaistenAchetena nishchitam || sukhaM hi supriyaM puMso vartate yUthivItale | kaShTakleshabharastenA.avashyavAhyo bhavatyataH | mud vishuddhA hi muktAya virAgAyaiva chAtmane || tattvaM yan mAnavAntaHsthaM samanyeShayate sukhaM tad duHkhabhoginI kAchichChaktishchAtiprayAsinI || mAnavaH kShudhitaH shAntyai,tR^iShito.apyanubhUtaye vyAkulasya cha chittasya vikShubdhahR^idayasya cha | bhogastanmanAso bhAti svara eva hi kevalam | shAntishcha jaDalA.atyantA bhAti nIrasatA tathA || priyAH svasthUlasattAyAH sImAno manujanmanaH | tathApIpsuH sa muktiM svA.anantasvAnantA.amR^itAtmanoH || adbhUtAkarShaNaM chaiShu virodheShvanubhUyate tasyAntaHsthitastvena rasakAmena kenachit | tasya mAnasasatAyi suchitraM jIvanasya te || na kevalaM hi pIyUShaM parantu viShamapyaho samIkarShati tasyAbhiruchiM chApi kutUhalam || astraivaiShAM cha vastUnAM samastAnAM prayojanam | virodhAnAM cha sarveShAM samAdhAnaM hi vartate || saMyogeShu prakR^ityAH syAt kAmamunmAdapUrNatA, kintu tatra bhavatyeva tasyAH kAchana yojanA | granthInAmatyamochyAnAM tasyAshchAsti samAhitiH || mR^ityUrhi prakR^iteH prashno jIvanaM prati santataM kriyate yastayA,yena tachcha saMsmArayatvasau\- nAdyApi tena samprAptaM svarupaM nijamityaho mR^ityoshchennAvarodhaH syAt prANI baddho bhavetsadA AkAre.apUrNatAgrastajivanasya sunishchite || mutyunAnusR^itaH pUrNaM\-jIvanaM prati budhyate | tasya mR^igyati shakyatvamupAyAMshchApyasau tataH || daurbalyaM kurute prashnaM shaktIH prati tameva naH tA mahattAstathorjA no yAbhiH smo garvitA vayam | parIkShAM chApi tattAsAM kurute hi tathAvidhAm || shaktirlaulAvilAso.asti jIvanasya hi kevalam | sA cha darshayate.asmabhyaM mAtrAM tasya yathAyatham | daurbalyaM vartate lIlA mutyIreveha kevalaM ? jIvanasya gatIH sarvA yo.anudhAvati santatam, prabalaM nirdishatyasya prAptashaktestathA.avadhim || duHkhaM cha vedanA cheti sAdhane prakR^iterubhe, yad dvArA no.anantarAtmAnametat saMsmArayatyasau yat mukhaM tena loke.asmin yatkimapyupabhR^ijyate, sattAyA vAstavAnandamandasa~Nketa eva tat || pIDAyAM yAtanAyAM cha pratyekaM jIvanasya naH asti harShAtirekasya rahasyaM guptamarchiShaH, sukhAni no mahiShThAni vibhAnti yadapekShayA kevalaM mandamamandAtilolalolAH shikhA iva, etadeva rahasyaM tat yenAtmA.a.akR^iShyate hi naH mahatIrvedanAshchAgniparIkShAshchAShi dAruNAH, jIvavasyAnubhUtIshcha bhIShaNAH prati bhUyasA, snAviraM no mano yAbhyaH satrAsaM sampalAyate || sattAyAM sakriyAyAM nastathA tatkaraNeShvapi chA~nchalyaM sa~ncharo yashcha sadyaHklAnte vilokyate, prakR^ityA kriyayyimANo.asau sa~Nketo yena sUchyate\- shAntirno vAstavAdhAraH sa~NkShobhashchAtmano rujA || kevalAyAH prashAnteryA vandhyatA chaikarUpatA, prakR^iteri~Nginte te sto yAbhyAmetat taye~Ngyate\- karmalIlA tayA tatra dR^iDhAdhAre.asmadiShyate | shashvallIlAM karotIsho na jAtudvijate tu saH || asmaddehasya sImano vidyante sa~nchakopamAH | svasattA tAsu nikShepyA manasA nastayAtmanA | bha~njanIyAstatastAshcha pariNamyAH punaH punaH sImAsu suvishAlAsu suvishAlatarAsu cha, yena dehasya sAntasmApyAnantyasyAtmachittayoH sAma~njasyAvahaM sUtraM bhavetsamprAptamantataH svAtantryaM nAma sattAyAstasya dharmo.asti kevalaM nijAniHsImitaikatvasvarUpe yA pratiShThitA | svAmi tat prakR^iterguptaM samastAyAshcha vartate || dAstavaM nAma sattayAH premadharmo.antarasthita;, yenAtmano.anyarupANAM sattAnekatvavartinAM lIlAyAmarpayatyeShA svaM sAhyArthaM nijechChayA || svAtantryaM kurute kAryaM bandhaneShu yadA nijaM dAsatvaM cha yadA svIyAM vimuchya premadharmatAM balAtkArasya shakteshcha dharmatAmupagachChati, tadaiva prakR^itiH satyA vikR^itiM yAti vastunaH, anR^itasthAdhipatyaM cha prAbalyena pravartate vyavahAreShu sarveShu jIvanena sahAtmanaH || prakR^iti vikR^iterasyAH kAryamArabhate nijam | lIlAM karoti sA pUrvaM saMyogaiH sakalaishcha taiH ye.apyudbhAvayituM shakyA vikR^ityA jagatItale, tavanantaramevAsyAH saMskAraM chAnumanyate || saMyogAnAM tatashchaiShAM sAraM sa~NgR^ihya sA.akhilaM vyanakti shrImayaM navyaM premamuktyoH samanvayam || ekatvAdaparichChedyAt svAtantryamabhijAyate, tadeva vidyate.asmAkaM sattA vAstavikI yataH | prabhavAmo vayaM prAptuM sAraM tasya nijAtmani | sthApayitvA tathaikatvaM sarvairanyaiH sahAtmanaH, tasyAnubhavituM shakyA lIlApyasmin mahItale | dvividhAnubhavasyAsya prAptireva prayojanaM samastamAtmano.asmAkaM vasataH prakR^itAviha || anubhUya tadekatvaM sImAtItaM nijAntare svArpaNaM jagate muktiH parA sAmrAjyamakShayam || santo.anantA vayaM muktA bhavAmo mR^ityupAshataH | jIvanaM jAyate lIlA tadAnIM no.amR^itAtmanaH || prApnumashcha vayaM mukti tadA daurbalyabandhanAt, bhavAmo hi yato.akhaNDasindhurUpA vayaM tadA dR^iShyantaH syormimAlAnAmAghAtAsa~NkhyakoTibhiH || bhavAmashcha tadA muktAH shokasantApasantateH, shikShAmahe vayaM sraShTuM sAma~njasyaM yato.akhilaiH vastubhiH saha sattAyAH svasyAstatsparshakAribhiH, draShTuM chArtheShu sarveShu kriyAM chApi pratikriyA\- mAnandasyaiva sattAyA vilasantImanAratam || muchyAmahe cha sImAbhyo deho no jAyate yataH krIDAdravyamanantasya mAnasasya kR^ite tadA | shikShate chAnusartuM sa sa~NkalpamamR^itAtmanAH || muktAH smashcha hR^idaH snAyumAnasasya jvarAt tayA | naiva badhyAmahe kintu niShkriyatvena karhichit || amR^itatvaM tathaikatvaM svAtantryaM santi no.anantare, kyimANAM pratIkShante chAsmAbhiH svagaveShaNAm | kintu premodbhavAnandakR^ite no.anantaHsthitaH prabhu\- rnAnArupastadApyatra sthAsyatyeva sunishchitam || \section{chintanAshcha chidunmeShAH} vishvAsamIshvarIye.atra vidhAne savishaSheke yadvA bhagavato hastayantratvabuddhimAtmani dhArShTyamAtraM vidantyeke paraM prekShAmahe vayaM\- \ldq{}vidhAnaM divyamasatyeva vishiShTaM pratimanavaM IshvarashchAlayatyatra kuddAlaM shramiNAM svayam, sa eva cha shishorAsye laghorgadgadayatyalam\rdq{} || \ldq{}vidhAnaM\ldq{} kevalaM tanna yanmAM rakShati majjanAt potabha~Nge tayAbhUte sarvenye yatra majjitAH | tadapyaishaM vidhAnaM yat sarvAnanyAn surakShati, kintvAchChinati rakShAyAH phalakaM yanmamAntimaM mAM cha majjayate.apAre pArAvAre cha nirjane || Anando vijayasyAlpataro bhAti kadAchana akArShaNAddhi duHkhasya sa~NgharShasya tathaiva cha | tathApi jayamAlaiva jiShNave mAnavAtmane iShyate lakShyarUpeNa na tu shUlAdhiropaNam || AtmAno.abhIpsayA riktA viphalAH kR^itayo vibhoH | prakR^itiH prIyate taistu teShAM bAhulyamichChati || yataste syAyitAM tasyA dR^iDhayanti sunishchitam | chirajIvi cha sAmrAjyaM tadIyaM kurvatetarAm || ye santi nirdhanA aj~nA akulInAH kuvR^ittayaH na hi te prAkR^itA lokAH,prAkR^itAH sarva eva te ye kShudratvena santuShTAH sAmAnyamAnuSheNa cha || sAhyaM kuru nR^iNAM kintu tachChaktiM hrAsayasva no | kAmaM kuruShva teShAM tvaM shikShaNaM mArgadarshanaM avadhehi paraM teShAmakShuNNA tiShThatAt sadA kAryopakramashaktishcha maulikI pratibhA.api cha || Atmanyantartha tAnanyAMstvaM kuruShva. paraM shR^iNu\- tebhyastatprakR^iteH pUrNaM devatvaM pratidehyalam | kartuM yaH shaknuyAdevaM sa netA cha gurushcha saH || Ishvaro.arachayad vishvaM yuddhakShetra tavA.akhilaM apUrayachcha tachchaNDairyoddhruNAM padar~njai (?) siMhanAdaistathAtyugrasa~NgharSha mallayuddhhayoH || kiM yUyamichChukA hartuM tasya shAntimanAmayAM apradAyaiva tanmUlyaM yat tasyAstena nishchitaM ? ApAtapurNasAphalye vishvAso na vidhIyatAM yadA labhdhavApi sAphalyaM kartavyaM bhUri dR^ishyate, tadA praphullachittena puro dhAvyaM tvayA pathi, yato vAstavasaMsiddhirdIrghAyasamapekShate || mArmA.avasthAvisheShasya lakShyatvena graho hi yaH suchirAvasmatirvA yA kvachid vishrAmadhAmani, stvastambhakarI bhrAntirna hi kApi tato.adhikA || yatra kvApi mahAntaM tvaM pashyerantamavehi taM lakShaNaM mahataH kasyApayArambhasya bhaviShyataH | vidhvaMso dAruNo bhimapramANo yatra pIDakaH bhAyayette manastatra sAntvayaitad girAnayA yat sR^iShTirmahatI kApi bR^ihatI bhAvinI dhruvam || neshvaraH kevalaM mande nispande chAntaradhvanau | paraM vahnau cha vAtyAyAmapyasau vartate dhruvam || yathA yathA bhaved vishve vidhvaMsaH sumahattaraH, suyogAH sutarAM muktAH sarktasya tayA tathA || dIrdho bhAti padaM dhvaMso mantraH prAyashva pIDakaH | mandharashchodbhavaH sR^iShTerjayo.asyA vighnasankulaH || bhUyo bhUyo nishA.a.ayAti divasashcha vilambate, athavA pratibhAtyeva mithyAbhUtA.aruNodayaH | tena mA sma nirAsho bhUH sAvekShaM kuru karma tu |. kShipraM bhavanti bhagnAshAH prachaNDAshAjuSho janAH | nAshAM kuru bhayaM nApi vishvAsaM dhAraya sthiraM prayojane prabhoH siddhi sa~Nkalpe ya nijAtmanaH || hasto divyakalAkarturavishvasta ivAtmanaH sAmayathA(?) pratibhAyA~ncha svakarma kurute.asakR^it | bhAtyevaM yat padArthAn sa samAdAya parIkShate | sanntyajya tAMstatashchAnyAnudgruhNAti kShipatyatha || udgR^ihNAti cha tAn bhUyo yatate viphalAyate | tAnante pratisandhAya saMyunakti parasparam || yAvanna sarvavastUni samprayAnti susajjatAM tAvad bhagavataH kAryapaddhatiH parilakShyate apratyAshitavR^ittaishcha nairAshyaishchAbhipUritA | vR^itamAsId vadArambhe tadante vinipAtyate heyatAyA gabhIre cha talaMhIne cha. gahvare | yachchAbhUt samparityaktaM jAyate tattuM sAmprataM druDhAdhArashilA kasyachidvishAlasya veshmanaH | paraM sarvasya mUle.asyAmoghA druShTirvibhAsate j~nAnasya samatItasya tarkabuddhiM tanUbhR^itAm, smitaM mandamanantasya sAmarthyasya cha kasyachit || Ishvarasya puraH kAlaH sarvo.api samupasthitaH | tato nApekShitA tasya tvarA karmasu sarvadA || nishchayAtmA nije lakShye sAphalye cha sa vartate | na chintA tasya kAyaM svaM dhvaMsyaM syAchChata sho.api chet nedIyaH pUrNa saMsiddherAnetumuttarottaram | dhairyaM naH prathamaH,pAThaH mahAnAvashyakashcha yaH, kintu tannAma no, bhIrorgatimAndhaM jaDAtmakam, nApi saMshamashIlasya shrAntasyAppalasya vA, na kShudrAkA~NkShakShinashchApi (?) na]chAtyantAbalAtmanaH | dhairyaM nAma tadeva syAd yat sAmarthyena sambhR^itaM prashAntena sthireNAtha saMhatenottarottaram | jAgarukatayAtmAnaM tat susajjayatetarAM muhUrtAya prahArANAM mahatAM kShiprapAtinAm, svalpAnAmapi shaktAnAM niyateH parivartane || kuto devo jagat svIyaM ghanairAhanti bhIShaNam, katvA pAdatalAkrAntaM mR^idnAti guNDikopamaM 1 kutashcha snapayatyetadraktanadyAM punaH punaH, kShipate nArake chAgnikuNDe prajvalite.aruNe? yato mAnuShamadyApi hInadhAtuH samaShTishaH, kutsitashcha kaThorashchAsaMskR^itashchApi sarvathA na yo drAvayituM shakyo na rUpayitumandhatA | sAmagrI yAdrushI tasya tAdR^ishI kAryapaddhatiH sAhAyyaM chediyaM kuryAt prAptuM pariNatiM nijAM dhAtau shreShThatare shuddhatare chApi yathAkramaM tadA tadvachavahArasya rItirapyetayA saha bhavenmR^idutarA nUnaM tathA cha madhumattarA, prayogo.asyAstathA chArutarashchochchataro bhavet | kuto vave sa sAmagrImIdrushIM nirmame.api vA yadAsantssamukhaM tasya varaNArthamupasthitAH sambhAvanA upAdAnadravyarAsherasImitAH ? heturasyAbhavat tasya divyA chinmayachetanA? apashyat svasamakShaM yA trayametanna kevalaM\- saundaryA~nchapi mAdhuryamatha pAvitryameva cha, paraM shakti~ncha sa~NkalpaM mahattAM paramAmapi || mA.avahelaya shaktiM tvaM mApi prekShya kurUpatAM AkR^itInA~ncha kAsA~nchit tasyAstasyAM ghR^iNAM kuru kR^i mApi chintaya chaitad yat premaiva parameshvaraH | pUrNasiddhiShu sarvAsu kalA kAchidapekShitA sattvasya shUravIrasya mahato.apyasurasya cha | paraM mahattamAtkaShTAd bhavu~nchChoktirmahattamA || sarvaM hi parivarteta svIkuryAnmAnavo yadi sattAyAH svAtmano.adhyAtmarUpe pariNatiM sakR^it | paraM tatprakR^itiH smR^iladeha\-prANa\-manomayI vidrohiNI vidhAnasya bhavatyuchchatarasya hi | Atmano.apUrNatAyAM sa nitarAmanurAgavAn || satsvarupaM sato.asmAkamAtmaivAste sanAtanaH | dehaH prANo mano yAvat bhajante.apUrNatAM nichAm, tAvadAvaraNAnyasya bhavantyetatAni kevalam | prAptAni pUrNatA~nchAsya sa~nchAH syU rUpadAyakAH adhyAtmabhAvasamprAptirna paryAptA tu kevalA | etena kechidAtmanaH\-sajjAH syuH svargasiddhaye | paraM sthAsyati bhUloko yathApUrvaM hi bhUyasA | nApyatra sAdhanaM mukterma dhyamArgAvalambanam || vishvaM parichitaM krAntyA triprakArikayA kila | tatraikA bhautikI yasyAH pariNAmA mahaujasaH, naitikI bauddhikI chAnyA kShetraM yasyA bR^ihattaram, yatphalAni tathAnantaguNamR^iddhatarANi cha, AdhyAtmikI tu bIjAnAM vapanaM sumahIyasAm || tredhA pariNatiH syAchchet samaM chAtha susa~Ngantam, tadAnImeva nirdoShaM kAryaM sarvaM bhaviShyati | kintu manashcha dehashcha nUjAterdhartumakShame tIvramAdhyAtmikaM hyantaHpravAhaM pUrNarupataH | bhUyAnaMshaH sravatyasya bahiryashchAvashiShyate tasyAdhikataro bhAgo vikR^itiM samprayAtyalam | phalamadhyAtmabIjAnAM napanAdvipulAdyAdi iShyate svalpamapyatra, tadA syuH? samapekShitAH asmatkShetrasya bauddhikyo bhautikyo.anekakR^iShTayaH || pratyekaM kR^itavAn dharmo manujAteH sahAyatAm | pupoSha puMsi saundaryajyoti dharmo hi \ldq{}paiganaH\rdq{}, bR^ihatAM cha tadIyasya jIvanasya samuchchatAm, tallakShyaM bahupakShIyapUrNatAyAstathaiva cha || dharmashcha yIshavIyastaM kArayAmAsa bhUtale premakAruNyayorIShadR^irshanaM hIshvarIyayoH | bauddhadharmo.adavaMshattaM prashastaM pathamIdR^ishaM yenAsau sutarAM prAj~naHshuchiH saumyau bhaved,bhuvi | yahUdIslAmadharmauM cha tamadIdR^ishatAmidam\- kathaM karmaNi niShThAvAn syAdasau dharbhabhAvataH, sotsAhamarpito bhaktyA bhavechcha bhuvaneshvare | hindudharmashcha sambhAvyAH sampadaH subR^ihattamAH, AdhyAtmikI; sugambhIratamA vyAvR^itta tatpuraH | mahatkAryaM bhavetsiddhaM darshanAnIshvarasya chet sarvANyetAni kurvIran samAshleShaM parasparam, kShipatvA chAtmAnamekasminnaikyamAyAntu sa~nchake | paraM mArge.antarAyau sto mahAntau dvAvimau khalu\- bauddhikau matavAdashchAhambhAvaH sAmpradAyikaH || dharmAH sarve.apyanekeShAmuddhAraM vyapadhurAtmanAm, kintu naiko.api hantaiShAmadya yAvadabhUt kShamaH kartumAdhyAtmikIM sarvAM manujAtiM mahItale | nApekShitastadarthantu sampradAyo na vA matam, paraM yatno nijAdhyAtmavikAsArthaM niShevitaH, mo bhavedanavachChinnaH sarvagrAhI cha susthiraH || yAnyadya loke parivartanAni pravartanAnAni vilokayAmaH tAnyAtmano dhyeyavisheShabuddhayA.a.avarshasya va dR^iShTyApi cha bauddhikAni, santyeva vA naitikabhautikAni || pratIkShate kAntirathAdya yAvadAdhyAtmikI svaM samayaM sadhairyam | atrAntare svIyatara~Ngabha~NgAnitastataH sotkShipate kadAchit | na jAyate yAvadasau na tAvadartho.avaboddhuM (?) sushako.apareShAM bhavedamIShAM parivartanAnAm | tAvachcha nAnAghaTanAvalInAM vyAkhyAH samastA hyadhunAtanInAM tathA manuShyasya cha bhAvibhAgyaprAksUchanAni jalatADanAni | yataH svarUpaM cha balaM cha tasyAH phala~ncha pR^ithvyAmupajAyamAnaM nirdhArayiShyanti manuShyajAterAgAmino bhavyayugasya chakrama || iti sham | iti shrIaravindasya chintanAshcha chidunmeShAH sampurNAH | ## Proofread by Saritha Sangameswaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}