% Text title : Vaishnava Darshanam, a brief study 2 % File name : vaiShNavadarshanam.itx % Category : misc, article, pradIptakumArananda % Location : doc\_z\_misc\_general % Author : (Copyright) Pradipta Kumar Nanda, Kendrapara, Orissa pknanda65 at gmail.com % Transliterated by : Pradipta Kumar Nanda pknanda65 at gmail.com % Proofread by : Pradipta Kumar Nanda % Acknowledge-Permission: (Copyright) Pradipta Kumar Nanda % Latest update : June 27, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Vaishnavadarshanam A Brief Study of Vaishnava Doctrine ..}## \itxtitle{.. vaiShNavadarshanAnAM di~NmAtraparishIlanam 2 ..}##\endtitles ## lekhakaH \- nandapradIptakumAraH vibhAgamukhya upAchAryaH sarvadarshanavibhAgaH shrIjagannAthasa.nskR^itavishvavidyAlayaH, shrIvihAraH, purI shodhasAraH\- asmAkaM surabhAratI sa.nskR^itabhAShA atIva madhurA, bhAvagambhIrA, saralA, sarvA.ngapUrNA sarvAsAM bhAShANAM jananIti nirvivAdameva | asyAM bhAShAyAmupanivaddhAH sarvA Aryasa.nskR^itayaH sarvaj~nAnapara.nparA iti sarve vidvattallajA svIkurvanti | sa.nskR^itabhAShAyAM vaidikaj~nAnapara.nparA, vedA.ngaj~nAnapara.nparA, shrautaj~nAnapara.nparA, smArtaj~nAnapara.nparA, dharmashAstraj~nAnapara.nparA, paurANikaj~nAnapara.nparA, dArshanikaj~nAnapara.nparA, sAhityaj~nAnapara.nparA, sAmAjikaj~nAnapara.nparA, bhautikaj~nAnapara.nparA, vaij~nAnikaj~nAnapara.nparA, aitihAsikaj~nAnapara.nparA, naitikaj~nAnapara.nparA, manovaij~nAnikaj~nAnapara.nparAdayaH anye bahupara.nparA darIdR^ishyante | teShu teShu parA.nparAtaH sArabhUtA kAchiddArshanikapara.nparA varIvarti | tAsu dArshanikapara.nparAsu bhaktivAdIyA\-vaiShNavIya\-dhArAviShaye kimapi sa.nkShiptatathyaM prakAshayAmIti me matiH | sarvAdau darshanashabdArtho vivakShyate | darshanam \ldq{}dR^ishir prekShaNe\rdq{} ityasmAddhAtoranubandhalope \ldq{}lyuT cha\rdq{} (1) \ldq{}karaNAdhikaraNayoshcha\rdq{} (2) ityAbhyAM sUtrAbhyAM karaNe bhAve cha lyuTi \ldq{}yuvoranAkau\rdq{} (3) ityanAdeshe \ldq{}kR^ittaddhitasamAsAshcha\rdq{} (4) iti prAtipAdikatvAt su pratyaye \ldq{}ato.am\rdq{} (5) ityanena sorami \ldq{}darshanam\rdq{} iti padaM niShpadyate | tatra darshanIyaM vastu sa.nsAraH Atmatattva~ncha | aparapakShe dR^ishyamAnasya sa.nsArasya kiM tAvattAttvikasvarUpamiti darshanashabdArtho bodhyaH | yadvA sa.nsAre ko.ahaM kutaH AyAtaH dehapAte kutra gachChAmi kimadhunA mama kAryyamityAdIni sarvANi AtmasAkShAtkArarUpaM darshanamiti vivakShyante maniShiNaH | \ldq{}AtmA vA are draShTavyaH shrotavyo mantavyonididhyAsitavyaH\rdq{} (6) ityatra dR^ishyate j~nAyate paramatattvamatra mukhyatayA.abhipreyate darshanashabdena | taddarshanaM dvividham | AstikanAstikabhedena | asti paraloke Ishvare vede cha matiryasya sa AstikaH | tadviparito nAstikaH | nyAya\-vaisheShika\-sA.nkhya\-yoga\-vedAnta\-mImA.nsAH ShaDAstikAH svIkR^itAH | bauddha\-jaina\-chArvAkAH ShaD nAstikAshcha vikhyAtAH | viShayopakramaH sarvAntaryAmino.akhilalokAdhiShThAturAnandakandasya sachchidAnandasya sarveshvarasya shrIjagannAthasya shrIhareH sattAmadhigantuM yadyapi ajasrapanthA sthirIkriyate vidvadbhistathApi anapAyinyA bhaktyA bhaktaH achiramevAnandaghanaM bhagavantamupalabhya kR^itakR^ityo jAyate | tathAha shrutiH\- \ldq{}vij~nAnaghanAnandaghanAsachchidAnandaikarase bhaktiyoge sa tiShThati\rdq{} iti | mokShasAdhanopAyeShu prasiddheShu yogaj~nAnakarmabhaktiShu bhaktireva sarvashreShThA pratipAditA | smR^itirapi\- sarvadharmAn parityajya mAmekaM sharaNaM vraja | ahaM tvA sarvapApebhyo mokShayiShyAmi mA shucha || (bhagavadgItA\-18/66) ityatra tvAM nishchitabuddhimantaM sarvapApebhyaH sarvadharmAdharmarUpabandhanebhyo.ahaM nUnaM mokShayiShyAmIti arjunaM prati bhagavataH samupadeshaH spaShTaH | IshvaradarshanahetoH bhaktiratyAvashyakI | mandamatInAmatyalpashaktInAmalpAyuShAM cha manuShyANAM manasaH prasAdAya chittaprashAntaye paramAnandaprAptaye bhaktirahitaH kashchana sugamo mArgo nAsti | sutarAM sarvasAdhanasahajA samarpaNAtmikA bhaktirgarIyasI varIyasI cha | tathA hi bhagavatA vAsudevena\- mAM cha yo vyabhichAreNa bhaktiyogena sevate | sa guNAn samatItyaitAn brahmabhUyAya kalpate || api cha tatra\- bhaktyA mAmabhijAnAti yAvAn yashchAsmi tattvataH | tato mAM tattvato j~nAtvA vishate tadanantaram || (bhagavadgItA 14/26,18/55) iti bhagavadanugrahadvArA eva sakalapuruShArthasiddhiryasmAt tasmAt karmayogo dhyAnayogo j~nAnayogo vA anyo vA yaH kashchit sa sarvo.api bhaktidvAreNaivArthakaro bhavennAnyathA | ityatra karmayoga\-dhyAnayogayoH rahasyaM bhaktiyogoktaH | shrImadbhAgavataM tu shrIkR^iShNa\-parabrahmaNorabhedo manute | brahmasUtreShu pratipAditaM brahma, shrImadbhagavadgItAyAM varNitaH puruShottamaH, shrImadbhAgavate chitritaH shrIkR^iShNashcheti bhinnAH pratIyamAnA santo.api trayo vastutaH ekameva tattvamAste | yachchoktaM bhAgavate\- vadanti tattattvavidastattvaM yajj~nAnamadvayam | brahmeti paramAtmeti bhagavAniti kathyate || (1/2/11) aupaniShadA advaitavAdino mukhyatattvaM bahmarUpeNa kathayanti | yogavishAradAstu paramAtmashabdena parichinvanti | bhaktAstu sachchidAnandasvarUpaM tattvaM bhagavAniti gAyanti | bhaktAnAM matAnusAraM vAsudeva\-jagannAtha\-nAyAyaNa\-shrIkR^iShNa\-govindaprabhR^itIni nAmAni paryAyavAchakAni bhavanti, nAnyathA | yadyapi paramArthaj~nAnena jIva\-bhagavatorabhedastathApi vyavahAradR^ishA bheda eveti nishchapracham | jIvaH sevako mAyAyukto bhagavAn sevyo mAyAmukta ityanayoH mahAn bhedaH | bhaktaH kadApi muktirnechChati | bhaktasya kR^ite mukterapekShayA bhaktereva prAdhAnyamiti vaiShNavIyasiddhAntaH | yachchoktaM bhAgavate\- sAlokyasArShTisAmIpyasArUpyaikatvamapyutaH | dIyamAnaM na gR^ihNanti vinA matsevanaM janAH || ( bhA03/29/23 ) bhagavatsevA vyatiriktaM muktimapi tuchChamiti manyamAnasya bhaktasya kR^ite nUnametAdR^isho bhaktiyogaH paramapuruShArtho varIvarti | etasmAtkAraNAt bhaktimatasamarthinAnAM vaiShNavAnAM matAni sa.nprati pravedayiShyAmi | vaiShNavalakShaNam\- tatra nAradapa~ncharAtrAdi AgamoktavidhinA viShNumantragrahitAro vaiShNavAH | viShNupUjanaratAH | te cha rAmakR^iShNanArAyaNaviShNvAdishabdabrahmasamarchchayantaH nAmarUpachintanaparAyaNA bhavanti | vaiShNavalakShaNaM tu \- \ldq{}paramApadamApanno harShe vA samupasthite | naikAdashIM tyejedyastu yasya dIkShAsti vaiShNavI || viShNvarpitAkhilAchAraH sa hi vaiShNava uchyate ||(7) iti | ShaD vidhA vaiShNavA vidyante | teShu dvaitavAdimadhvAchAryya AdyaH | anena pUrNapraj~na bhAShyaM vihitam | dvitIyo vedAntapArijAtasaurabhakarttA nimbArkAchAryyo dvaitA.advaitasamarthakaH | tR^itIyo vishiShTAdvaitavAdI rAmAnujAchAryyaH shrIbhAShyakarttA | chaturtha aNubhAShyakarttA vallabhAchAryyaH shuddhAdvaitavAdI | pa~nchama aupAdhika bhedAbhedavAdI bhAskarAchAryyaH bhAskarabhAShyakarttA | ShaShThaH shrIchaitanyamahAprabhuH | achintyabhedAbhedasamarthakaH | atra baladevavidyAbhUShaNasya govindabhAShyaM prasiddham | eteShAM matAni pradarshyante kramashaH | pA~ncharAtramatam\- tatrAdau pA~ncharAtre brahmaNo nArAyaNasya saguNa\-nirguNabhedena rUpadvayaM prasiddham | j~nAna\-shakti\-aishvaryya\-bala\-bIryya\-tejA.nsi ShaDguNAH | tadguNavigrahavAn vAsudevaH | lakShmIH bhagavata AtmabhUtA shaktiH | sR^iShTyArambhe kriyAshakti\-bhUtishaktibhedAbhyAM dvidhA vibhaktA | jagadutpAdanAtmakaH sa.nkalpaH kriyAshaktiriti parichitA | jagadrUpeNa pariNatirhi bhUtishaktirityuchyate | yachchoktam\- kriyAkhyo yo.ayamunmeShaH sa bhUtiparivartakaH | lakShmImayaH prANarUpo viShNoH sa.nkalpa uchyate ||(8) iti | lakShmyA anugraheNa vishvasR^iShTirjAyate | pA~ncharAtra matena vyUha\-vibhava\-archchAvatAra\-antaryAmI bhedena chatvAra avatArAH | vAsudevAtsa.nkarShaNaH | sa.nkarShaNAtpradyumnaH | pradyumnAt aniruddha iti chatvAro vyUhAH | bhAgavate.api vyUhA uktAH | yaduktam\- namaste vAsudevAya namaH sa.nkarShaNAya cha | pradyumnAyAniruddhAya sAtvatAM pataye namaH ||(9) iti pA~ncharAtrapara.nparA dhArmikavikAsharUpeNa prastutA sati vaiShNavapurANeShu darIdR^ishyate | niShkAmakarmaNA bhagavati bhaktirjAyate | bhaktyA bhagavachCharaNAgatirUpA brahmabhAvApattirmokShaH | tadarthaM bhagavadArAdhanaM sarvashreShThamiti nishchapracham(10) | pratyapAdi bhagavatA vyAsena\- samArAdhyaiva govindaM gatA muktiM maharShayaH | tasmAdbhaja hR^iShIkeshaM kR^iShNaM devakInandanam || tadbrahma paramaM proktaM tadddhAma paramaM padam | tad gatvA kAlaviShayAd vimuktA mokShamAshritAH ||(11) iti | madhvamatam\- AnandatIrthanAmA madhvAchAryyo dvaitavAdasya pradhAnaH | tena upaniShadAM brahmasUtrasya cha AkhyAyena yanmataM pratiShThApitaM tadeva mAdhvamataM mAdhvadarshanaM mAdhvavedAnto vA vyavahriyate | viShNu IshvaraH, lakShmIH Ishvarasya shaktiH, viShNuH aprAkR^itena nityadehena nirantaraM yuktaH anantakalyANAdiguNaiH susa.npannaH sarvaj~naH sarvakarttA sarvavyApakaH paramakR^ipAlushcha bhavati | bhaktAnAmanugrahAya sa.nsAratrANAya cha sa matsyAdyavatArAn gR^ihNAti | jIvaH prakR^itishcha chatvAro mukhyAH parasparabhinnAH padArthAH svIkR^itAH | tannaye jIveshvarayorasheShapArthakyaM svIkR^itam | jIva aj~naH svakarmAnurUpaM sa.nsaraNashIlaH sarvadA parameshvarAdhIna upAsakaH sevako bhaktashcha | brahma upAsyaM sevyaM pUjanIyaM cha | anayormadhye aikyaM nAsti | tatra dravyaguNakarmasAmAnyavisheShavishiShTA.nshishaktisAhacharyAbhAvAH dashapadArthAH svIkR^itAH | dravyANi vi.nshatisa.nkhyakAni | paramAtmA bhagavAn viShNureva | lakShmIH bhagavataH shaktiH | jIvA anucharA aj~nAnaduHkhadUShitAH | etatsarva.n\- shrImanmadhvamate hariH parataraH satyaM jagattattvato bhedAH jIvagaNAH hareranucharA nIchochchabhAvaM gatAH | muktirnaijasukhAnubhUtiramalA bhaktishcha tatsAdhanaM akShAditritayaM pramANamakhilAmnAyaikavedyo hariH ||(12) iti vyAsatIrthena madhvamataM sa.nkIrttitam | bhagavato viShNoH vigrahe antaH pravishya tadIyena aprAkR^itena dehena AnandasyAnubhavo muktiH | eShA bhagavatsAyujyarUpA sAlokya\- sAmIpya\- sArUpyarUpeNa krameNa labhyA | sAlokyAdikaM cha archirAdimArgeNa prAptam, sa cha prAkR^itadehato jIvasya utkrAntyA labhyaH | utkrAntishcha karmakShayasAdhyA | karmakShayashcha bhagavadanugraheNa prApyaH | sa cha vedavihitakarmaNAmanuShThAnena bhagavatsvarUpaj~nAnena cha bhagavadbhaktyA sAdhyaH |(13) iti | nimbArkamatam\- kadAchid dvetAdvaitavAdI nimbArkAchAryaH | tannaye brahma saguNaM nirguNaM chetyasminnarthe dvaitAdvaitavAdaH | jIvabrahmaNo bhedau abhedau vetyasminpakShe tu dvaitAdvaitau bhedAbhedavAdau vA svIkR^itau |(14) AtmAnAtmakabhedena tattvaM dvividham | AtmA jIvAtmaparamAtmabhedena dvividhau | jIvo j~nAnavAn j~nAtR^itvAdidharmAdhArarUpaH | aNuH paratantraH pratisharIraM bhinno bandhamokShayukta iti vadanti | prakR^itipuruShakAlakarmaNAM niyantA para.nbrahma vAsudevaH shrIkR^iShNaH | tasya haririti nAmAntaraM vidyate | jIveshvarayora.nshAshibhAvasambadhaH sthirIkR^itaH | prakR^itistatkAryadehAdikamanAtmatattvam | taduktam\- j~nAnasvarUpaM cha hareradhInaM sharIrasa.nyogaviyogayogyam | aNuM hi jIvaM pratidehabhinnaM j~nAtR^itvavantaM yadanantamAhuH ||(15) iti | muktau shrIkR^iShNapadasevanaM vinA anyat sAdhanaM nAsti | \ldq{}tasmAt kR^iShNa paro devaH taM dhyAyet | taM raset taM bhajet taM yajet OM tatsaditi | \rdq{} (16) rAdhA shrIkR^iShNasyAhlAdinI shaktiH sarveshvarI | rAdhAkR^iShNayormadhye vimbaprativimbabhAvaH svIkR^itaH | tathA hi bhAgavate\- reme rameshau vrajasundaribhiryathArbhakaH svaprativimbavibhramaH |(17) iti | api chAtra\- kR^itvA tAvantamAtmAnaM yAvatI gopayoShitaH | reme cha bhagavA.nstAbhirAtmArAmo.api lIlayA ||(18)iti jIvasya bhagavadbhAvApattiH muktiH | bhagavadbhAvApattirnAma jagatkartR^itvavyatiriktAnAM bhagavato dharmANAmavAptiH | etatsiddhiH premAparaparyAyayA rAgAtmikyA bhagavato bhaktyA sa.njAyate | sA cha bhagavataH kR^ipayA niShkAmakarmapUrvikAya sharaNAgatyA hi svaya.nsa.npUrNA jAyate | rAmAnujamatam\- vishiShTAdvaitavAdI rAmAnujAchAryyaH shrIvaiShNavasa.npradAyasya prAthamyena prathito mahAn dArshaniko manIShI | tena brahmasUtrasya upaniShadAM cha vishiShTAdvaitaparaM vyAkhyAnamupasthApya vishiShTAdvaitadarshanasya mahatI pracheShTA pratiShThApitA | vishiShTaM cha vishiShTaM cha vishiShTe vishiShTayoH sthUlachidachidvishiShTabrahmaNaH sUkShmachidvishiShTabrahmaNshchAdvaitaM bhedabhAva aikyamiti vishiShTAdvaitam | atra trayaH padArthA vivechitAH chidachidIshvarabhedAt | chidatra jIvAtmAno bahavaH | achittujaDarUpaM jagat | sakalakalyANakaraH karuNAvaruNAlayaH sarvaj~naH sarvashaktimAn svaya.nprakAshaH jagatprabhuH shrImannArAyaNo.advitIyashchetanaH sAdhyaH Ishvaro jIvaM jaDaM jagachcha vyApnoti | sa cha tayoH jIvajaDayorantaH sthitvA tayorniyAmakatvAt antaryAmIti vyapadishyate | jIvo jagachcha Ishvarasya dehau | IshvaraH kadApi tAbhyAM shUnyo na bhavati | chaturdashabrahmANDA anantajIvAshcha tachCharIram | sAdhyasiddhyarthaM na j~nAnaM nApi j~nAnakarmasamuchchayaH kintu bhaktireva mAnyA | rAmAnujamate vaikuNThaloke bhagavataH ki.nkararUpeNa avasthAnaM kaivalyam | tatprAptishcha j~nAnakarmabhyAM sAdhyayA bhagavatprapattilakShaNayA bhaktyA | bhagavatprapattishcha bhagavataH sharaNAgatiH | vedavihitakarmaNAmanuShThAnena chitte niShkaluShe sati brahmaNo jij~nAsA samudeti | tataH gurupraprattiH | gurupadeshena cha j~nAnaM prakAshate | tataH j~nAnakarmaNorubhayoH sa.npannatve bhagavatprapattilakShaNA bhaktirjAyate | bhaktipUrNachetaskaM jIvaM bhagavAn anugR^ihNAti tadvashAshcha jIvasya bhagavato.aparokShAnubhavo jAyate | tataH muktiriti | vallabhamatam\- puShTimArgapravarttako vallabha aNubhAShyakarttA shuddhAdvaitavAdI | tanmatAnusAra.n\-\rdq{} vedAH shrIkR^iShNavAkyAni vyAsasUtrANi chaiva hi | samAdhibhAShA vyAsasya pramANaM tat chatuShTayam || \rdq{} (19) iti kartR^itva bhoktR^itvatvAt bhagavAn shrIkR^iShNaH eva paramAtmA brahma | shR^i.ngArarasapradhAnasvarUpaH | jIva aNuH | brahmaNo.n.ashaH | jIvasya bhagavaddharmANAM tirobhAva eva jIvabhAvaH | jagadidaM tato bhedamApannaM tasyaiva lIlAmAtraM shAshvatam | sAdhanaM j~nAnabhaktirUpamuktam | shravaNamananopAsanAdibhiH pApakShaye sati bhagavatpremotpattistato muktirityuchyate | bhaktishcha dvidhA maryAdAbhaktiH puShTibhaktishcha | maryAdAnAma shAstravarNitA paddhatiH paramAtmanaH charaNAravindamakarandamilindAyamAnatvapradhAnA | puShTibhaktishcha satataM shrIkR^iShNamukhachandrachakorAyamANatA bhagavatprItirUpA bhagavadanugrahasAdhyA, prathamA bhagavatsAyujyajananI dvitIyA cha jIve bhagavadabhedAnubhavAbhivya~njanI uktA | chaitanyamatam\- asau chaitanyamahAprabhuH bhagavata avatArabhUta iti jIvagosvAminA bhAgavatasandarbhe uktam | tadyathA\- antaH kR^iShNaM bahirgauraM darshitA.ngAdivaibhavam | kalau sa.nkIrtanAdaiH smaH kR^iShNachaitanyamAshritAH ||(20) iti | svarUpAdyabhinnatvena chintayitumashakyatvAd bhedaH,bhinnatvena chintayitumashakyatvAd abhedashcha pratIyate | anena shaktishaktimato bhedAbhedau a.ngIkR^itau | tau cha achintyau |(21) chaitanyamahAprabhuNA na ko.api granthaH likhitaH | kevalaM \ldq{}shikShAShTaka.n\rdq{} rachitavAnIti kechidvadanti | yadyapi chaitanyasa.npradAyaH mAdhvamatasya shAkhAvisheShastathApi mAdhvamata\-chaitanyamatayoH mahAn bhedaH svIkriyate | chaitanyamatasya pradhAnAchAryaH baladevavidyAbhUShaNaH | tena brahmasUtropari achintyabhedAbhedamatIyaM govindabhAShyaM vilikhitam | tannaye Ishvara\-jIva\-prakR^iti\-kAla\-karmANi pa~nchatattvAni shrUyante | Isvaro vibhuchaitanyam nityaj~nAnAdiguNakaM shrIkR^iShNa eva paramottamaM vastu | jIvAtmA aNuchaitanyam | Ishvaravannityaj~nAnAdiguNavishiShTo.asmachChabdavAchyaH | vishvaM satyam | jIvamAtro harerdAsaH | shrIkR^iShNasya charaNalAbha eva muktiH | bhaktireva muktiprAptaye charamasAdhanam | yachchoktam\- ArAdhyo bhagavAn vrajeshatanayastaddhAmavR^indAvanaM ramyA kAchidupAsanA vrajavadhUvargeNa yA kalpitA | shAtraM bhAgavataM pramANamamalaM premA pumartho mahAn shrIchaitanyamahAprabhormatamidaM tatrAdaro naH paraH ||(22) ityatra shrIkR^iShNasevA eva muktiruktA | yadyapi kR^iShNasevA samayavisheShe sa.nsAre.api kadAchit keShA.nchit sambhavati paraM sA na muktiH | kintu brahmAtmabhAvaprAptipUrvikA kR^iShNasevaiva muktiH | jagannAthadarshanam\- vaiShNavadarshaneShu jagannAthadarshanaM svatantram | tannaye shrIjagannAtha eva sarvavaiShNavAnAmAdhArapuruShaH | sa eva bhuktimuktipradAtA | para.nbrahmasvarUpaH | sarvadarshanAdarshaH bhagavAn shrIjagannAtha eva parameshvaraH | yachchoktamabhiyuktaiH\- \ldq{}yadbrahmeti ninAditaM hi paramA.advaitapriyaiH shA.nkaraiH viShNurvaiShNavashekharaishcha bhaNito mAdhvaistathA bhAskaraiH | nimbArkaiH khalu vallabhairvrajasuto rAmashcha rAmAnujaiH so.ayaM dArumayaH sugopalalitashchaitanyakAnto.avatu || \rdq{} (23) iti dvaitAdvaitInAM sArabhUtaH siddhAntaH dArubrahma nishchitaH sa cha jagannAtha\-balabhadra\-subhadrA\-sudarshanabhedena chaturdhAvibhaktaH | dAruvigrahANAM nirmANaM bhagavatA viShNunA sa.npAditam | uktaM cha\- nirvavAha svayaM devaH kramAtpa~nchadashe dine | chaturmUrttiH sa bhagavAn yathApUrvaM mayoditaH ||(24) iti lakShashAlagrAmashilAbhiH pUrNe nAnAmaNimaye koTisUryasamaprabhe divyasi.nhAsane(25) praNavAtmike(26) mukhyarUpeNa chaturdhAmUrttayaH shobhante | vastutaH shrIjagannAtha balabhadraH subhadrA sudarshanaH bhudevI shrIdevI mAdhavashcha evaM sarve militvA saptadhA mUrttaya bhavanti | eteShAM dhyAnAni nIlAdrimahodaye uktAni(27) | tathAhi\- nIlajImUtasa.nkAshaH padmapatrAyatekShaNaH | shoNAdharadharaH shrImAn bhaktAnAmabhaya.nkaraH || balabhadrastathA saptaphaNAvikaTamastakaH | kundendusha.nkhadhavalaH prakAshombujalochanaH || guptapAdakarAmbhojaH samuttalitasadbhujaH | bhaktAnAmavanAyaiva tathA bhadrApi bhadradA || adhilambitahastAbjA ku.nkumAbhA shubhAnanA | sudarshanaH stambharUpI babhUva vijitendriyaH || prabhoH svarUpamabhajanmAdhavo hrasvarUpakaH | lakShmIshchaturbhujA viprA varAbhayadharA tadA || tathaiva sAbjayugalaM dhArayantI smitAnanA | chaturgajakarotkShiptasuvarNakalasAkR^itaiH || kR^itAbhiShekA kamalA kamalAsanasa.nsthitA | padmAsanAgatA devI vishvadhAtrI tathA dvijAH || j~nAnamudrAM kare dakShe vAme cha chArupa.nkajam | dhArayantI dharAdevI prakAshA dhavalAkR^itiH || iti | kevalaM jagannAthamUrttisvarUpaM tu shrIjagannAthadarshane\- golAkArAkShayuktA nikhilamaNimayI hemabhUShA.ngashobhA shyAmA kAmAbhirAmA svajanasaharatA premadhArAvahantI | yA sA sa.nsArasArA shritajanaviShayA brahmarUpA prasannA pAyAtsa.nbhrAntanIlAchalabhuvanasukhA sragdharA dArumUrttiH ||(28) iti | trimUrttisvarUpaM tatra\- svasrA rAmagadAgrajena samala.nkArAya dArvAtmane bhedAbhedavidhUtabhogapataye shR^i.ngArarAgAtmane | nIlAdrau maNimaNDape priyapurI\-shrImandirasvAmine tasmai prA~njalirasmi kR^iShNanidhaye rAdhApriyajAnaye ||(29) iti asau mUlanArAyaNaH | sa eva shaivAnAM priyaH shivaH | gANapatyAnAM gaNapatiH | saurANAM sUrya iti nishchitaH | pa~nchavi.nshatitattvAni jagannAthavigrahe sammilitAni bhavanti | aShTA.ngayogasAro jagannAthaH | na dravyAdayaH saptapadArthA mokShapradAyikAH | nApi mokShe ShoDashapadArthaj~nAnasya kAchidAvashyakatA vidyate | mAyAvAdimataM kuhakavad heyam | pA~ncharAtravyuhAtItaH parameshvaro mahAkAruNiko dArudevaH sarvatantralakShyaH | uktaM chAtra shrIjagannAthadarshane \- vyUhAtItasamastadR^ishyapaTalaM taddArudehAshritaH sUkShmasthUlachatuShTayairvilasito vedAntasAropamaH | nityaM tattvamasi pradhAnapuruSho mAyAmayo nirjara Aste miShTamahAprasAdajanakaH kaivalyadAtA hariH ||(30) niHshreyashabdasArthakatvaM paramArthatattvaM cha vAsudevAkhyaM jagannAthashabdagocharIbhUtam | tattu sAdhyatattvamiti pravAchya bhaktisAdhanena tasya sAkShAtkAraH sambhava iti paramapuruShArtho nigaditaH | upasa.nhAraH muktirbhagavadvashIkArarUpA | bhaktadvArA bhagavato vashIkaraNameva muktiriti bhaktA manyante | sA tu vastutaH mukterapi balIyasI | pa~nchasakha\- bandhumahAnti\- sAlavega\- dAsiA vAuri\- balarAmadAsAdayaH atra kechana bhaktA udAharaNarUpeNa prastUyante | tathAhi\- aspR^ishya priyasAlavegahR^idaye shrIdAsiAmAnase premNA bandhumahAnti bhaktitarale chiraM kadA rAjate | sa.nsAre balarAmadAsanilaye bhaktAshraye prAyashaH so.ayaM shrIpuruShottamo vijayate brahmANDanAtheshvaraH ||(31) ityatra bhaktavA~nChAkalpadrumo jagannAthaH sarveshvaraH siddhAntitaH | asya dArubrahmaNo mahAprasAdabhojanena bhaktyA cha kaivalyaprAptirjAyateti mahatI shrutiH | alamativistareNa | TippaNI (##footnotes##) (1) aShTAdhyAyI sUtrarpAtha \-1/3/115 (2) aShTAdhyAyI sUtrarpAtha \-3/3/117 (3) aShTAdhyAyI sUtrarpAtha \-7/1/1 (4) aShTAdhyAyI sUtrarpAtha \-1/2/46 (5) aShTAdhyAyI sUtrarpAtha \-7/1/24 (6) bR^ihadAraNyaka upaniShat \-2/4/5 (7) nirNayasindhu (8) ahirbudhnya sa.nhitA\-3/21 (9) bhAgavate\-10/40/21 (10) bhaktichandrikA pR^i\-21 (11) mahAbhArate shAntiparve\-206/14 (12) sAmAnyadarshanam pR^i\- (13) bhA0@da0@kai0@a0@ pR^i\- 124 (14) sarvadarshanakaumudI pR^i\-203 (15) dashashlokI\-1 (16) dashashlokITIkA pR^i\-36 (17) bhA0@ga0@\-10/33/37 (18) tatra\-10/33/20 (19) vai0@sa.n0@ sA0@si0@\- pR^i\-115 (20) bhAgavatasandarbhe \-12/32 (21) bhAgavatasandarbhe (22) vai0@sa.n0@ si0@ pR^i\-443 (23) shrIjagannAthadarshanam shloka\-1 (24) skandapurANa\- 19/7 (25) mahApuruShavidyA \- 3/101 (26) mahApuruShavidyA \- 4/44 (27) nIlAdrimahodayaH \-4/10/\-17 (28) shrIjagannAthadarshanam \- 127 (29) shrIjagannAthadarshanam \- 126 (30) shrIjagannAthadarshanam \- 24 (31) shrIjagannAthadarshanam \- 175 sahAyakagranthAH 1\. aShTAdhyAyI sUtrarpAtha 2\. nirNayasindhuH 3\. ahirbudhnyasa.nhitA 4\. shrImadbhAgavatam 5\. bhaktichandrikA 6\. bhaktiratnAvalI 7\. mahAbhAratam 8\. sAmAnyadarshanam 9\. bhAratIyadarshana 10\. sarvadarshanakaumudI 11\. dashashlokI 12\. vaiShNavamatAbjabhAskaraH 13\. bhAgavatasandarbhaH 14\. bhAratIyadarshano.nkA shAstrArthapaddhati 15\. sA.nkhyakArikA 16\. vedAntasAraH 17\. tarkabhAShA 18\. nyAyasiddhAntamuktAvalI 19\. sarvadarshanasa.ngrahaH 20\. ShaDdarshanasamuchchayaH 21\. bR^ihadAraNyaka upaniShat 22\. shrIjagannAthadarshanam 23\. shrIkShetrasudhAnidhiH 24\. nIlAdrimahodayaH 25\. mahApuruShavidyA 26\. shrImadbhagavadgItA \-\-\- lekhakaH \- nandapradIptakumAraH ## Written by Dr. Pradipta Kumar Nanda, Kendrapara, Orisa pknanda65 at gmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}