Shramadanam

 श्रमदानम् 
(गीतिका) (भुजङ्गप्रयात वत्तम्)
श्रमं सौख्यमूलं श्रमं शान्तिमूलं
     श्रमो दैन्यहर्ता श्रमो व्याधि हन्ता ।
श्रमं साधनं भुक्ति-मुक्तेरजस्रं
     श्रमो मानवानां चरित्रं पवित्रम् ॥

श्रमो राजते यत्र ज्योतिः स्वरूपं,
     श्रमो भासते यत्र वह्नि-प्रकाशः ।
श्रमो द्योतते यत्र भानुः प्रतापो
     न तत्रास्ति देन्यं न वा रोग-शोकः ॥

सुधादीधितिः प्राणिनां ताप हर्ता
     खरांशु-प्रभश्चित्त-चैतन्य-दाता ।
कुबेर श्रियं, शक्ररूपश्च शक्तेः
     श्रमः सर्वन्दुःखाऽऽधि-नाशैक-हेतुः ॥

श्रमस्यैव दानेन नित्यं विकासो
     विलासं प्रहासं सुवासं प्रकाशम् ।
विनोबो-पदिष्टं श्रियो मूलमैतत्
     स्वदेशोन्नतेर्मूलमेतत् प्रकृष्टम् ॥

श्रमस्यैव दानेन कूपा सरण्यः
     शुभा ग्राममार्गाः घनाः वाटिकाश्च ।
प्रकाश-प्रबन्धः, पुरे स्वच्छता सा
     वनालि प्रणालि  शिवा सेचनार्था ॥

श्रमस्यैव दानेन स्वार्थाऽवरोधः
     परार्थार्पणं त्याग-भावोदयश्च ।
सहास्तित्व-भावाभिवृद्धिः प्रमोदः
     क्रियाशीलकत्वं जनाऽऽह्लादकत्वम् ॥

श्रमस्यैव दानेन ग्रामोन्नतिः स्यात्
     पुराणां विकासो नराणां प्रहासः ।
वनानां विवृद्धिः, जलानां सुयोगः
     सदैवाऽऽर्थिकी उन्नतिर्वृद्धिरिष्टा ॥

श्रमस्यैव दानं शुभं सौख्य-मार्गः
     सदा भ्रातृ-भावोदयस्यास्ति मूलम् ।
शुभा विश्व-बन्धुत्व-भावाभिवृद्धिः
     सदैवोन्नतिर्मानसी दैहिकी च ॥

पुरेयं सहास्तित्व-भावाऽभिसक्तिः
     सदा संस्थिता भारते बद्धमूला ।
श्रमो वा धनं वा निजं देहमेव
     स्वभूतिः परार्थोपयोगाय दत्ता ॥

यदीष्टा हृदा भारतस्याऽभिवृद्धिः
     विकासः प्रसादोऽथवा सौख्य-सिद्धिः ।
श्रमस्यैव दानेन साध्यं समस्तं
     श्रमो मूलमन्त्रं सुखस्योन्नतेश्च ॥


Proofread by Mandar Mali