रसकुल्या निर्क्षरिणी
लेखकः - नन्दप्रदीप्तकुमारः
रसकुल्या उत्कलीयवृत्तम् न चतुष्पदी । अत्र षट्पादैः एकं पद्यम् । प्रथम-द्वितीय-तृतीयपादाः एकादशाक्षरविशिष्टाः । चतुर्थपादो द्वादशाक्षरविशिष्टः । पञ्चमपादो नवाक्षरविशिष्टः । षष्ठपादः एकविंशत्यक्षरविशिष्टः । प्रथम-द्वितीय-तृतीयपादानां षष्ठ-शेषाक्षरे यतिपातः क्रियते । चतुर्थपादस्य षष्ठ-एकादश-शेषाक्षरेषु यतिः । पञ्चमपादस्य षष्ठ-अष्टम-शेषाक्षरेषु यतिः । षष्ठपादस्य षष्ठ-अष्टादश-विंश-शेषाक्षरेषु च यतिपातो भवति । अनेन रसकुल्यामाध्यमेन कविप्रशस्तिं किंचित् वितनोमि ।
ये महनीयाः महाकवयो बहुसम्मानेन विमण्डिताः तेषु केचन दिवंगताः केचन सक्रियाः तेभ्यः सर्वेभ्यः महाकविभ्यः पद्मश्री प्रा. रमाकान्त शुक्ल- प्रा. इच्छाराम द्विवेदि- प्रा. सत्यव्रत मिश्र- प्रा. वागीशशास्त्रि- प्रा. बलदेवानन्द सागर- प्रा. महेशझा- प्रा. प्रशस्य मिश्र शास्त्रि- प्रा. रेवा प्रसाद- प्रा. मिथिला प्रसाद- प्रा. राधावल्लभत्रिपाठि- प्रा. अभिराजराजेन्द्र मिश्र- प्रा. रसराजराजेन्द्र त्रिपाठि- प्रा. हर्षदेवमाधवप्रभृतिभ्यः संस्कृतमन्दाकिनीधारप्रवाहकेभ्यः नमोवाकं प्रशास्महे रसकुल्या छन्दसा-
रमाकान्तशुक्ल-राधावल्लभ-
रसराज-इच्छाराम-दुर्ल्लभ
हर्षदेव-अभिराजराजेन्द्र-
सत्यव्रत-बलदेव-कवीन्द्र हे
प्रशस्य-प्रकाशमानाः हे २
श्रीरेवाप्रसाद-मिथिलाप्रसाद- वागीश-उदीयमानाः हे ॥ १॥
अन्ये कृपाराम त्रिपाठि-कमलाकान्त मिश्र-लक्ष्मीनारायण पाण्डेय-निरञ्जन मिश्र-उमाकान्त मिश्रादयो धन्याः भावगम्भीरास्तेभ्यो नमो वाचं रसकुल्यया-
कृपारामपदपंकजे रतिः
कमलाकान्ताय प्रणतिततिः
महेशझा-सुप्रभात-सम्भारः
लक्ष्मीनारायण-भावगम्भीर हो
निरञ्जन-यतिधरा हे २
उमाकान्तमिश्रादयो महनीया ललितरसनिर्झरा हे ॥ २॥
महामहोपाध्यायाः पण्डित गोविन्द चन्द्र मिश्र- पण्डित प्रबोध कुमार मिश्र-पण्डित कालीप्रसन्न शतपथि- प्रा. केशव चन्द्र दाश- प्रो हरेकृष्ण शतपथि- प्रा. प्रमोद कुमार मिश्र- प्रो प्रफुल्ल कुमार मिश्र- प्रा. वनमाली विश्वाल - प्रा. सुज्ञान कुमार माहान्ति-पण्डित व्रजकिशोर त्रिपाठि- प्रा. बुद्धेश्वर षडंगि- प्रो सोमनाथ दाश- प्रा. प्रियव्रत मिश्र- प्रा. भारत भूषण रथ- प्रा. हरेकृष्ण मेहेर- प्रा. हरेकृष्ण पट्टयोशि- प्रा. सुरेन्द्र मोहन मिश्र-प्रमुखा उत्कलीया वरेण्याः वदान्या रसनिर्झरिणीं प्रवाहमानाः धुरन्धराः गीतिकाराः विरलाः विद्यमानाः नमस्याः । तेभ्यः स्वागतकुसुमाञ्जलिं रसकुल्या छन्दसा-
गोविन्द-प्रमोद-प्रबोधमिश्राः
केशवदाशानां हि काव्यवर्षाः
बुद्धेश्वर-कवि- व्रजकिशोरः
वनमाली साहित्यिकप्रवरः हे
सुज्ञान माहान्ति कविः हे २
प्रफुल्ल मिश्राः ये कलिंगरसिकाः मोमुद्यन्ते इह भवे हे ॥ ३॥
सोमनाथदाश-कालीप्रसन्नः
हरेकृष्ण शतपथि -प्रसन्नः
मेहेर- पट्टयोशि-बन्धुजनः
प्रियव्रतमिश्र जनरंजनः हे
भारतभूषणः भुवि ये २
सुरेन्द्रमोहन-कवयः कविताः ललिताः शोभन्ते शुभाः हे ॥ ४॥
प्रो०सुशान्तकुमारराज-प्रो० भागीरथीनन्द-प्रो०राजधरमिश्र-प्रो०शिवजी उपाध्याय-शास्त्रकवि-प्रो०प्रमोदकुमार शर्म-प्रो० संपदानन्दमिश्र-श्रीजीतरामभट्ट- प्रो०ताराशंकरशर्मपाण्डेय-
प्रो०नलिनीकान्तमंणित्रिपाठि-प्रो०महावीरप्रसादसारस्वत-प्रो०सुधाकरमिश्र-प्रो०नरेशवक्त्रादयो महनीयाः पूजनीया मान्यगण्याः सर्वतन्त्रस्वतन्त्राः महाकवयः विराजन्ते तराम् । तेभ्यो भूयांसि नमांसि रसकुल्या वन्दनेन -
भागीरथीनन्द-सुशान्तराज-
राजधरमिश्र-शिवजीराज-
जीतरामभट्ट-ताराशंकर-
नलिनीकान्तमणिकविवर हो
प्रमोद-संपदानन्दाः हे, २
महावीर-सुधाकरमिश्रादयः श्रीनरेशमहानन्दाः हे ॥ ५॥
युवकवय अर्वाचीनाः रससिद्धाः सर्वालंकार विमण्डिताः बहुसम्मानेन सम्मानिताः सर्वश्री प्रो अरविन्द तिवारि- प्रा. बलराम शुक्ल- प्रा. परमानन्दझा- प्रा. संजय कुमार चौवे- प्रा. शशिकान्त तिवारि- प्रा. सतीश कपूर- प्रा. रामकृष्ण पेजताय- श्रीजगदानन्दझा-प्रो०मदनमोहनझा- प्रा. धर्मदत्त चतुर्वेदि- प्रा. शैलेश कुमार तिवारि-प्रमुखाः संस्कृतसेविनः संस्कृतकार्य्यतत्पराः धन्यवादार्हाः सम्माननीयाः शोभन्ते । तेभ्यो नमोवाकं रसकुल्यया-
युवकसुलभगुणगरिष्ठ
अरविन्दसर्वगुणबलिष्ठः
बलरामशुक्लपद्यसुगन्धः
तरलीकरोति परमानन्दः सः
संजय-गजलकार हे २
शशिकान्तगीतिकारसुललितः
सतीश रसनिर्झरः हे ॥ ६॥
रामकृष्णपेजतायसुन्दरः
धर्मदत्त चतुर्वेदि-सुन्दरः
जगदानन्दझा-बन्धुप्रसन्नः
संस्कृतप्रचारक्षेत्रसुमग्नः हो
मदनमोहनकवे हे २
शैलेश तिवारि प्रमुखाः कीर्त्तयः विराजते इह भवे हे ॥ ७॥
अन्ये उत्कलीयाः सहृदयाः बन्धवः महामान्या संस्कृतप्रचारक्षेत्रे अतीव दक्षाः विश्वविख्याताः डः सदानन्द दीक्षित-पण्डित कुमार चन्द्र मिश्र-वाणीकंठ संस्कृतवरपुत्र गदाधर दाश- प्रा. सत्यनारायण आचार्य- प्रा. रुरु कुमार महापात्र-प्रमुखाः राराजन्ते । तेभ्यः रसकुल्यापुष्पाञ्जलिं विनिवेदयामि-
सदानन्द दीक्षित बन्धुवरः
पण्डित कुमार मिश्र प्रवरः
गदाधर दाश वाणीविलासः
सत्यनारायण भुवि एक्सप्रेस हो
गायति रुरु कुमारः हे २
किशोर करस्य ललिता कविता सकल उपमा सारा हे ॥ ८॥
पुल्लवत् कोमला सकलरसचञ्चरीकाः युवा कवयः दयाराम गौतम-दीपकमिश्र- हर्षित मिश्र- व्रजेशपण्डित- युवराज भट्टराय प्रमुखाः महाचार्य्य मनस्तोष भट्टाचार्य-चिन्तामणि योशिप्रवराः कविमूर्द्धन्याः चलचञ्चलाः मुखपुस्तके । तेभ्यः रसकुल्यावाक्यपुष्पोपहारं विनिवेदयामि-
भट्टराय- दयारामगौतमः
कविमनस्तोष-काव्यसक्षमः
वाग्विलासपति-दीपकमिश्रः
चिन्तामणि योशि हर्षित मिश्राः ये
सर्वे रसलुब्धाः भुवि हे २
व्रजेश पण्डित विरहकविता शोभते भावगम्भीरा हे ॥ ९॥
--- लेखकः - नन्दप्रदीप्तकुमारः
श्रीजगन्नाथसंस्कृतविश्वविद्यालयः श्रीविहारः,पुरी
Composed by Dr. Pradipta Kumar Nanda, Kendrapara, Orisa
pknanda65 at gmail.com