जय भारतभूमे !
गङ्गायमुना कावेरीकृष्णागोदाचलवीचियुते
शिप्राशाबरमतीनर्मदागण्डकतुङ्गतरङ्गयुते
शोणचनाबविपाशासरयूब्रह्मपुत्रकल्लोलकरे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १॥
पूर्वापरजलनिधिप्रक्षालितकेरलतामिलनाडुपदे
एलाललितलवङ्गलतापरिवर्द्धितविहगां मोदमदे
विन्ध्यहिमालयसह्यमलय पारसगिरिनारावलीधरे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २॥
बोकारो-राउरकेला-स्वनबधिरीकृतदिग्गजकर्णे,
तारापुरसंयन्त्र-भिलाईवीरभद्र-भास्वरवर्णे
भव्य-बरौनी-मथुरातैलविशोधकीर्तिप्रकाशयुते !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ३॥
वृत्तिहीन-निर्धन-शोषितमानवपरिसान्त्वनयत्नपरे !
भिन्नजातिकुलधर्मवर्णलोकैक्यापादनयत्नपरे
लोकतन्त्रपरिरक्षणशीले अशरणशरण विधानकरे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ४॥
ग्रामयुते ! पुरखेटयुते ! बहुनगरयुते ! नरनारियुते !
नेतृयुते ! अभिनेतृयुते ! कविकोविदविद्वद्यथयुते?
योगियुते ! बहुभोगियुते ऽमितकलायुते ! बहुपर्वधरे !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ५॥
काशी मथुरापुरीद्वारकाहरिद्वारमाहात्म्ययुते
सेतुबन्धकन्याकुमारिकागङ्गासागरकीर्तियुते
बदरीनाथ-वैष्णवी-ज्वालाहेमकुण्डशुभयशोधरे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ६॥
नवजलधरवर्षितकोलालसमेधितकर्षकवृन्दवृते
शरणागतपरिपालन शस्यश्यामलवसनवृते
सर्षपपुष्प-रसालमुकुलसंवर्द्धितप्रियपिकमोदमदे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ७॥
ताशकन्दशिमलानुबन्धदर्शितशान्त्यनुरागोद्रेके''
सीमान्तेषु प्रख्यापितनिजभटरणविजगीषोद्रेके
हरिकोट्टा-पोखरणप्रसारितनिजविज्ञानोन्नतिगाथे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ८॥
कालिदास तुलसी कम्बन गालिब रवीन्द्ररसखानयुते !
पम्परन्नजयदेवसूर विद्यापतिपन्तप्रसादनुते !
ब्रह्मानन्दसहोदररसमज्जनकोविदकविकाव्यधरे !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ९॥
शेषमहेशदिनेश सुरेश रमेशप्रदर्शित निजलीले
मधुकैटभदशवदनकंसमुरवृत्रासुर शिशुपालकले
शिबिदधीचिप्रह्लादहरिश्चन्द्रादिचरित्रोज्ज्वलशोभे !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १०॥
गिद्दा भङ्गड़ा रास-चर्चरीलोकनृत्यहृतजनचित्ते
भरतनाट्य-कत्थक-कथाकलीनृत्यतरङ्गित निजचित्ते
घेर-डाँडियारास-विनर्तितनरनारीचय के लिधरे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ ११॥
कुम्भ-सोनपुर-नासिकमेलारथयात्रा विस्तृतकृत्ये
वैशाखी-विजया-पोङ्गलहोली-दीपालीकृत नृत्ये
क्रिसमस-ईद मुबारक कोजागिरीपूर्णिमाह्लादयुते
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १२॥
अगणितमन्दिर मस्जिदगिरिजागृह जिन गेहगुरुद्वारे !
नवनवमठसमाजसंस्थे नानाविधकुललोकाचारे !
अगुणसगुणप्रणिधानशुभे जय भक्तिज्ञानकर्मभूमे !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १३॥
हीराकुण्ड-भाखड़ा-नागलनागार्जुनसागरबन्धे
प्रसृतकुशेशयकेतकपाटलललितलवङ्गलतागन्धे
जीवनदायिनि ! विद्युद्दायिनि ! प्रकृतिप्रमोदकलाभूमे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १४॥
रामकृष्ण गौतम गान्धीनेहरू रवीन्द्रप्रेरितलोके
मानस-बीजक-थिरुक्कुरल भारत-रामायण-हृतशोके !
सत्त्वोद्रेकयुते कविकर्मयुते लोकाराधनभूमे !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १५॥
नवलरसालमुकुलसौरभभावितभृङ्गालीगानधरे !
चम्पकबकुलनागकेसरपाटलपाटीरामोदधरे
शीतलमन्द सुगन्धसमीरे ! धृतकेकी कोकिलकीरे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १६॥
आम्रलकुचकदलीनारङ्गकसेवास्वादकविहगयुते
अभ्र लिहयन्त्रालयचिमनीधूमैर्मलिनीकृतककुभे
यवगोधूमशालिचणकक्षेत्रैः शस्यश्यामलैर्युते !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १७॥
नग्नबुभुक्षितवासविहीनजनानामेकाश्रयभूते
जटिलप्रपञ्चप्रताडितवृत्तिविहीन जनैकाश्रयभूते !
अशरणशरणास्पदभूते सन्तोषमौनमौखर्ययुते
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ १८॥
दारिद्र्यानलदग्धदेहजीवौघोद्धारणयत्नपरे
शोषित कर्षककामिकपीडोन्मूलन हेत्वाक्रन्दकरे
जय जय हे युद्धाग्निविरोधिनि ! जय जय पञ्चशीलभूमे !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय भारतभूमे ! ॥ १९॥
जागृतिशीले ! क्रान्तिविलासे! कान्तियुते ! सम्मानयुते !
विद्वत्तोषिणि ! मानसपोषिणि ! समरविरोषिणि ! शान्तियुते !
सत्याहिंसापरहित करुणासर्वंसहता-प्रीतिधरे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २०॥
जय हरिनामामृततृप्ते जय प्रेयः श्रेयः साधनिके !
ब्राह्मक्षात्रप्रभापूरे व्यापारयुतेऽमित कर्मयुते
त्यागभोगभूमे जय जय जय ``जनगणमन'' जयगानयुते !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २१॥
गङ्गायमुनासरयूवरुणावीचिपवित्रीकृततीर्थे
उपकाशी-काशी-प्रयागलक्षित विहस द्विद्यातीर्थे
विश्वनाथ-बदरीविशाल राघवयादवपूजाशीले
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २२॥
वायु-भूमि-जलयानगणैर्दशितनिजशक्तिभरालोके !
टैङ्क तोप गर्जनप्रख्यापितनिजबल भूतिभरालोके
नित्यनवीनोपग्रहमोक्षणप्रभृतिप्रदर्शितवर्चस्वे
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २३॥
तव वृन्दाविपिने विहरति कृष्णो गोपीजनमुदकारी
तव कैलासे हरति हरो मन्मथविषमहिमालाधारी
तव साकेते क्रीडति रामो मिथिलायां जनककुमारी
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २४॥
दलपरिवर्तनकारिनेतृनिन्दां कुर्वाणास्तव लोकाः
राष्ट्रभक्तिमीश्वरपूजामनिशं मन्वानास्तव लोकाः
दुरवस्थां समूलमुन्मूलयितुं कृतकल्पास्तव लोकाः
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २५॥
त्वयि गायति शङ्करपादश्रीः ``भज गोविन्दं मूढमते !
``सिया राममय सब जग जानी'' त्वयि तुलसीदासो ब्रूते
भक्तास्त्वयि गायन्ति निमीलितनेत्रा ``जय जगदीश हरे'' !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २६॥
गौरवशालिनि मोदप्रदायिनि प्रकृतिनटीलीलाभूमे
चतुर्वर्गफलदायिनि भगवन्नामरूपलीलाभूमे
श्रमशक्तेरुल्लास विधायिनि रमाकान्तशुक्लाभिनुते
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २७॥
परिमितशब्दैरमितगुणान् गायामि कथं ते वद पुण्ये !
चुलुके जलधिं तुङ्गतरङ्गं करवाणि कथं वद धन्ये !
जय सुजले सुफले वरदे विमले कमला-वाणी-वन्द्ये !
जय जय जय हे भारतभूमे !
जय जय जय भारतभूमे ! ॥ २८॥
जय भारतभूमे ! (संस्कृतकाव्यम्)
रचना - डाॅ. रमाकान्त शुक्लः
Proofread by Mandar Kulkarni