% Text title : Gurushishya Lakshanam, Qualities of a Guru and a Disciple % File name : gurushiShyalakShaNam.itx % Category : misc, advice, gurudev % Location : doc\_z\_misc\_general % Proofread by : Manish Gavkar % Description/comments : with Marathi meaning % Latest update : October 31, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Gurushishya Lakshanam Qualities of Guru and Disciple ..}## \itxtitle{.. gurushiShyalakShaNam ..}##\endtitles ## shrIgaNeshAya namaH | atha gurushiShyalakShaNam | ataH paraM pravakShyAmi guroH shiShyasya lakShaNam | shushrUShAyAH krama~nchAtha shruNuShva chaturAnana || 1|| sadvaMshajaH supUrNA~NgaH prashAntaH priyabhAShaNaH | gambhIraH satyavAgvAgmI santuShTaH karuNAspadaH || 2|| snigdhasmitamukho rAgI pragalbho niraha~NkR^itiH | shuchiH sushIlo dharmiShThaH sadAkShiNyo bR^ihaddhvaniH || 3|| nirmatsaro guNagrAhI sushAnto vijitendriyaH | vedA~NgeShu kR^itAbhyAsaH purANasmR^itivittamaH || 4|| sarvAgameShu kushalaH kulInashcha mahAmatiH | mantroddhArapravINashcha mantrArthapratipAdakaH || 5|| shivasya cha gurorbhaktaH shivaikAhitamAnasaH | shivArchanAsaktachittaH shivadhyAnaikatatparaH || 6|| etallakShaNasaMyukto gururityabhidhIyate | nirAkAraM nirAlambaM nirmalaM nirvikalpakam || 7|| nirguNaM nishchalaM nityaM parAtparapadaM guruH | AdhArAdheyasvAdhiShThAnAdyantarahito guruH || 8|| manaso vAchakasyaiva gurorbhAvasya gocharaH | gurumUrtiH shivaH sAkShAnnAnyathA cha sureshvara || 9|| vasate pAdayugme tu trailokyaM sacharAcharam | a~NguShThAgre chAShTaShaShThi tIrthAni nivasanti vai || 10|| nakShatragrahavR^indAni gulphe tasya vasanti vai | saptAbdhayashcha pAdAdhastadUrdhve.aShTakulAnagAH || 11|| ja~Nghayorvasate nityaM ShaTtriMshattatvarUpadhR^ik | smartavyaH paThitavyashcha guruH paramakAraNam || 12|| gurudevaM mahAdevamekIbhAvena bhAvitAH | triShu lokeShu pUjyante te narA gurubhaktitaH || 13|| hararUpaM samAdAya pUjAM gR^iNhAti sarvadA | gururUpaM samAdAya bhavapAshaM nikR^intati || 14|| pashunAthaH shivastasmAtpashUnAM patirityabhUt | pashupAshavinirmukto gurorAj~nAM nirIkShayet || 15|| trisandhyaM tu guroH pUjA kartavyA hitamichChatA | yo guruH sa shivaH prokto yaH shivaH sa guruH smR^itaH || 16|| yathA shivastathA vidyA yathA vidyA tathA guruH | shivavidyAgurUNAM cha pUjayA sadR^ishaM phalam || 17|| eShAM chaturNAM varNAnAM gR^ihasthAnAM cha yoShitAm | gururgR^ihastha eva syAnna kadAchidyatirguruH || 18|| ayameva yatInAM syAdyatirgururathApi vA | yathAhaM sarvalokAnAM gururambikayA saha || 19|| tasmAdayaM samastAnAM gururAshramiNAmaja | anena yAH pratiShThAdyAH kiM yAH syuH saphalAH smR^itAH || 20|| eka eva gururbrahman bhrAtR^ibhAryAtmajanmanAm | itthaM teShAM cha sarveShAM yathAhaM jagatAM tathA || 21|| hAyanairadhiko bAlo gururAkhyAtalakShaNaiH | samastaiH sahitaH samyagyaH sa eva gururbhavet || 22|| vayasaiva kimAdhikyamAdhikyaM j~nAnameva hi | tasmAt j~nAnAdhikaM shiShyo gurumeva samAshrayet || 23|| shiShyastu shikShaNIyatvAdgururgauravakAraNAt | tasmAtsarvaprayatnena gururgauravamAcharet || 24|| dvijAtirvA cha sachChUdraH svasvoktAchAravAn shuchiH | satyavAggurubhaktashcha dambhAha~NkAravarjitaH || 25|| rAgadveShavinirmuktaH shAntaHsarvajanapriyaH | gurvAj~nAchakitaH saumyaH shiShya ityabhidhIyate || 26|| uktalakShaNasampanno yasmindeshe guruH sthitaH | tatra shiShyaH svayaM gatvA praNameddaNDavadgurum || 27|| tataH kurvIta shushrUShAM samyagaharaharguroH | abdAstrayo vaiko.abdau vA mAsaShaTkamathApi vA || 28|| athavA tridashashreShTha gururyAvatprasIdati | tAvachChushrUShayechChiShyo hR^idvAkkAyakriyAdhanaiH || 29|| manasyanArataM samyaggurorAkArachintanam | shushrUShopAyachintA cha hR^ichChushrUShetyudAhR^itA || 30|| deva kiM karma kartavyaM tathaivetyuttaraM punaH | evamAdikriyoktishcha sA vAkchChushrUShikA smR^itA || 31|| samIpe vAtidUre vA svasharIranivedanam | gatyAgatyAdikA yA sA svabhAryAnandanaistathA || 32|| pradakShiNanamaskAraM samyakpAdAbjasevanam | payasAjyena dadhnA vA shuddhenA~Nghripralepanam || 33|| tataH shlakShNairmudgachUrNaishchoShNena salilena cha | prakShAlyAtha cha vastreNa tathArdratvapramArjanam || 34|| shayyAsaMstaraNaM samyakkeshasammArjanaM nakhaiH | tailAbhya~NgakriyA chAtha snAnakarma yathA shubham || 35|| shrIkhaNDaM gharShaNaM puShpamAlikA chAruchandanam | shauchArthaM mR^ijjalAnIti tatra yogyapradeshanam || 36|| pUjAsthAnAnulepaM cha gomayena sa vAriNA | pUjApuShpajalAnIti tatra yogyapradeshanam || 37|| evamAdIni chAnyAni gR^ihakarmANi yAni vai | teShAmaharahaH karma kAyashushrUShikA smR^itA || 38|| dhAnyasvarNapashukShetradAsIdAsAmbarANi cha | parya~NkabhUShaNApAtratripAdichaShakAdayaH || 39|| chandanAdyanulepoktadravyANi surabhINi cha | keshAnulepadravyANi kastUryAdIni yAni cha || 40|| tura~NgamagajAndolasyandanAni shubhAni cha | teShAM pradAnaM sadbhaktyA dhanashushrUShikA smR^itA || 41|| dravyasAmarthyasampanno yaH kashchichChiShyakaH sadA | sarvashushrUShikAM kuryAt svaguroreva bhaktitaH || 42|| shushrUShAM kAyakImekAM vinA nAsti tridhA sadA | kuryAnnR^ipo.anyAH shushrUShAH sarvAH kuryuH striyo bhR^isham || 43|| hInavatyapi ye jAtA bhaktAshchedIshvare yadi | te.api svayogyashushrUShAM kuryuriShTArthasiddhaye || 44|| AnIya bhUpatirbhaktyA guruM deshAntare sthitam | svasthAne sthApya shushrUShAM trividhAM kArayet sadA || 45|| guroH priyANi dravyANi yAni kAni chidanvaham | tAni bhaktyA pradeyAni shiShyeNa sulabhAni cha || 46|| guruM didR^ikShuryaH shiShyaH sadbhaktyAnudinaM sadA | riktapANirna taM pashyedyathA rAjA tathA guruH || 47|| phalaM prasUnaM tAmbUlamanyatkimapi vastu cha | eShvekaM gurave dattvA namaskAryastato guruH || 48|| guruM svagR^ihamAyAtaM dR^iShTvA bhaktirato nR^ipaH | gatvonnatAsanaM chAtha datvAsIttadanuj~nayA || 49|| tAmbUlamuttamaM tasmai tataH pAtreNa dApayet | pashchAdiShTAni vastUni datvA natvA visarjayet || 50|| *sambhojayitvA svaguruM pashchAdbhu~njIta buddhimAn | guroH purastAdyo bhu~Nkte gurudrohI sa uchyate || 51|| shiShyeNa bhojanAtpUrvaM na bhoktavyaM kadAchana | bhojanAnantare.ashnIyAt svaguroryaH sa puNyabhAk || 52|| yAni bhakShyANi navyAni kandamUlaphalAni cha | apUrvANyupadaMshAni guroH pUrvaM na bhakShayet || 53|| yo bhaktyA svagurorbhuktaM shiShyaH pAtre.annamujjhitam | bhu~Nkte sa sarvaduritairmuchyate nAtra saMshayaH || 54|| pradattaM yatsvaguruNA tAmbUlaM paricharvitam | shiShyastadbhakShayedbhaktyA shuddhAntaHkaraNo bhavet || 55|| svAchAryacharaNadvandvaprakShAlitajalaM sadA | yaH pibeddhArayedbhaktyA sarvapApaiH pramuchyate || 56|| shubhakAryeShu sarveShu vivAhAdiShu bhaktitaH | gurumabhyarcha yechChiShyo vastrahemA~NgulIyakaH || 57|| tatrApi cha sabhApUjAvidheH pUrvaM guruM yajet | tataH sabhAM yajedyogyAM krameNaiva yathA shubham || 58|| sabhAntare guruM dhImAn kadAchidapi nArchayet | AsanasthaM vishuddhyA~NghriM gandhapuShpAkShatairyajet || 59|| tato.arpayat svagurave vastrahemA~NgulIyakAn | kArtikasya chaturdashyAM viShuyugme.ayanadvaye || 60|| grahaNe chArchayechChiShyo guruM vai mauktikAMshukaiH | daridrashcheddhi taShveShu nijashaktimava~nchayan || 61|| avashyamarchayechChiShyo guruM labdhadhanena vA | daridrashchetsvayaM shiShyaH pratisaMvatsaraM yajet || 62|| vAsaH prAvaraNe dadyAdavashyaM netravallabham | chandanaM chAkShataM puShpaM svarNa tAmbUlamambaram || 63|| pAtre nidhAya gurave shiShyo dadyAnna pANinA | nyAyArjitaM sthitaM svarNamukhyaM yadyavahArataH?? || 64|| tadeva deyaM gurave deyaM dhAmApi yadvaram | yannUnaM vyavahAre tu tachcha svarNaM kadAchana || 65|| na dadyAdgurave dAnaM manuShyaH phalavA~nChakaH | nUtanaM sadR^iDhaM snigdhaM dhavalaM netravalabham || 66|| dadyAdAchChAdanaM bhaktyA gurave sarvadA budhaH | vishIrNaM tR^iTitaM dagdhaM prAktanaM svadhR^itaM purA || 67|| daShTamAravvAdibhirvastraM na dadyAdgurave budhaH | paruShaM duShkriyAyuktaM nIlasUtrAvinirmitam || 68|| paTTavastretaraM vastraM viralanna pradApayet | paTTadevA~NgachInAni vAsAMsyanyAni yAni cha || 69|| chitrANi dadyAnnR^ipatiritaro vA dhanAdhipaH | apUrvaM peshalaM vAso vastvanyatsumanAni cha || 70|| svaguroH purataH shiShyo na kadAchitsvayaM haret | yadi rikto guruH shiShyaH samR^iddhaH syAtsa hAyatAm || 71|| yathAshakti guroH shiShyaH prakurvItAsanAdikam | guruM bhaktyA namaskuryAddarshane parame sadA || 72|| sannidhAnaM vinA shambhoranyatrAMvuruhAsanaH | mAtApitroH svabandhUnAM brAhmaNAnAM tapasvinAm || 73|| namaskAraM na kurvIta shiShyaH svagurusannidhau | gurvIshvarAgre yo.aj~nAnAt j~nAnAdvA praNamedimAn || 74|| sa pApAtmA patatyeva narake.amIbhiranvitaH | shrImAnapi tapoveShI shAstraj~naH kulashauchavAn || 75|| kR^itvA daNDanamaskAraM nirlajjo gurusannidhau | guroH patnI gurorbhrAtA guroH putrA guroH samAH || 76|| guruH pitA gururmAtA gurudevaH svayaM shivaH | agrajAvarajA patyajyeShThashreShThatada~NganAH || 77|| bhAryA guroshcha vandyAH syuralpasaMvatsarA api || 78|| tadyoShAshcha namaskAryAH sadAlpavatsarA api | ArAdhya kulashAstrANi pUjyAni sthAnakAni cha || 79|| niketane cha triH pUrvaM praNamya parikIrtayet | dUrato.api guruM dR^iShTvA udAsIno.api yo vrajet || 80|| shvAnayonishataM gatvA bhavechchaNDAlaveshmani | jyeShThA yadi kShatriyAdyA na vandyAH syurdvijottamaiH || 81|| tathaiva vaishyaiH shUdrAshcha jAtyanukramashaH smR^itAH | svajAteH shreShThajAtau cha jyeShThaH syAnniyamo bhavet || 82|| svajAterhInajAtau tu jyeShThasyApi kaniShThatA | upachAreShu sarveShu dvAvevAtyantashobhanau || 83|| priyavAk cha praNAmashcha tau vinAnye vR^ithA smR^itAH | prathamaM dvAramArabhya dvArAvadhi parikramAt || 84|| pradakShiNAvidhau dhImAn na tu dIrghapadaM nyaset | na gachChettvaritaM jalpannitarairmAnuShaiH saha || 85|| ChAyAM na la~Nghayedante shivadhAmnaH subuddhimAn | pade padAntaraM nyastaM karau chalanavarjitau || 86|| stutirvAchA hR^idi dhyAnaM chatura~NgaM pradakShiNam | evaM shiShyashchaturbhaktyA saha kuryAtparikramam || 87|| guruM shivaM pratipadaM so.ashvamedhaphalaM labhet | svAmibhaTTArakAchAryadevashrIgurunAmabhiH || 88|| brUyAtsadA guruM shiShyo jAtuchinnAnyanAmabhiH | tvaM shabdaM na prayu~njIta gurau shiShyaH kadAchana || 89|| Aj~nAM na la~Nghayettasya samaM nopavishettathA | samastadevatAvAsaM sarvamantrAspadaM gurum || 90|| upekShate sa pApAtmA yaH shiShyo rauravaM vrajet | hR^idi nAyaM mamAchArya ityupekShAM karoti chet || 91|| mayi bhaktirvR^ithA tasya tathaiva cha samarchanam | svaguroH purataH shiShyo netarAn kIrtayennarAna || 92|| asahyabhAvaM na vadenna vadeditaretaram | svamAtR^ipitR^ibhAryAsu bhrAtR^ibandhusuteShu cha || 93|| ye gurudveShiNaH shiShyAH praNeyAMstAn parityajet | sanmAnaM gurubhAShAM cha gurau shiShyo ya ichChati || 94|| sa mahApAtakI j~neyaH patatyeva sa durgatau | yasmAtkasmAdguruH shiShyaM yadi vidveShakArakaH || 95|| shushrUShayetsvayaM shiShyaH sadbhaktyA pUrvavatsadA | yo guruM sarvadA stauti tadiShTaM tasya yachChati || 16|| karoti snehibhiH snehaM sadaiva muninA samaH | guruM nindati yaH shiShyo dravyaM harati tasya cha || 97|| karoti dveShibhiH snehaM sa chANDAla samaH smR^itaH | jugupsitasya chArthasya roH shiShyo.atiyatnataH || 98|| aheyavuddhyA yaH kuryAchChushrUShAmAlabheta saH | gachChan tiShThan svapan bhu~njan yadyatkarma samArabhet || 99|| samakShaM vA parokShaM vA kartavyaM gurvanuj~nayA | rugehe samakShaM vA na yatheShTAsano bhavet || 100|| gururdevo yataH sAkShAttadgehe shivamandire | AsanaM vAhanaM vastraM bhUShaNaM shayanaM tathA || 101|| na kuryAdgurusAdR^ishyaM gatisiddherapekShakaH | shiShyo gurusthitagrAme pravishanvAhanAdikam || 102|| varjayedgehasAmIpye tathA vai pAdukAni cha | nAnR^itaM nApriyaM vAkyaM na guhyaM chApi bhAShayet || 103|| nApR^iShTo nAmukhe yAdguroragre kadAchana | nopatiShTho bhavedUrdhvaM nordhvasthAnaM vishedguroH || 104|| pashchAtpAdena nirgachChannamaskR^ityAgrato guroH | dIkShAvyAkhyApramattAdi guroragre visarjayet || 105|| atihAsyamavaShTambhalIlAma~NghriprasAraNam | vinodojvalaveShaM cha parya~NkaM dantadhAvanam || 106|| parvasphoTavikAraM cha pAdaprakShAlanaM tathA | tadvAkyapratikUlaM cha na kuryAdgurusannidhau || 107|| pAtrasnAnajalaChAyAmAlyopakaraNAni cha | bhaktihInaH svapAdAbhyAM na spR^ishennaiva la~Nghayet || 108|| pAdukAsanashayyAdi guruNA yadyadhiShThitam | na maskurvIta tatsarvaM pAdAbhyAM na spR^ishetkvachit || 109|| dehalIM geShaNIM chullIM tarjanIM khaNDanImapi | vardhinIM dIpakaM shUrpaM khaTvAmapi gharaTTakam || 110|| lepanIM musalaM chApi naiva pAdena saMspR^ishet | nolbaNaM dhArayedveShaM nAla~NkArAMshcha karhichit || 111|| na kuryAdAshrame tasya hyupAnatparisarpaNam | UDhA dhR^itA cha prItA cha mUlyena cha samAhR^itA || 112|| sakR^itkAmagatA chApi pa~nchadhA guruyoShitaH | vandyA pUjyA hyalandhyAshcha guruvadgurushaktayaH || 113|| na li~NgagrahaNaM kuryAdbahirli~NgArchanaM nacha | duHsa~NgaM cha duruktiM cha duHshIlaM durguNaM tathA || 114|| durvAkyaM dushcharitraM cha dUreNa parivarjayet | svadeshe vAnyadeshe vA shiShyo viMshatiyojanAt || 115|| abhyantarasthaM svaguruM sampashyetprativatsaram | guruyAtrA devayAtrA tIrthayAtreti cha tridhA || 116|| AsAM trividhayAtrANAM guruyAtrA phalAdhikA | gurusandarshanArthaM yo bhaktyA yAtrAM karoti saH || 117|| puNyadehIti vij~neyaH samastAgamavallabhaH | yAtrAM kartumashaktashchet priyaM dravyaM hi tasya yat || 118|| taddatvA svajanaM tasmai bhaktyA prahiNuyAdbudhaH | AdiShTo vA navA shiShyo dUre vApi samIpataH || 119|| sthitaH svasvaguroH prItiM snehenaiva samAcharet | kAryavij~nApanArthaM yadgurUNAM dUravAsinAm || 120|| patralekhAvR^iteH sa~NkhyA ShaDityabhihitA budhaiH | shiShyANAM sasamAnAM tu mitrANAM cha mahIbhR^itAm || 121|| deyAdvitrichatuHpa~ncha vR^itisa~NkhyA yathAkramam | tAlapatraM dR^iDhaM saumyamR^ijuH sAgraM dvidhAkR^itam || 122|| mR^idulaM tatprashastaM yadyAtrAlekhAvilekhane | karkashaM kalmaShaM vakraM hInAgraM sphuTitaM yugam || 123|| tAlapatramashastaM syAtpatralekhAvilekhane | mAtrAvisargAnusvArairvarNaiH spaShTaM yathA bhavet || 124|| tathaiva lekhAM vilikhechChindyAdvarNaM na jAtuchit | sandigdhaM ChinnavarNaM cha prashastetarabhAShaNam || 125|| na kadAchillikhetpatre svenaivAbhyAshagaM yadi | prashastabhAShAsaMyuktaM vinayastutipUrvakam || 126|| vij~nApanIyaM gurave yApayedantikaM guroH | yatropaviShTaH svaguruH paritaH pa~nchayojanAt || 127|| antarna kArayeddIkShAM pratiShThAdyakhilakriyAH | svagurvAj~nAM vinA shiShyo yaH kuryAchChiShyasa~Ngraham | yadadR^iShTaM kR^itaM pUrvaM tatsarvaM pravinashyati || 128|| tathA bhavedgurudrohI sa pApAtmA shivasya cha | sharIrAnte mahAghore narake vivashechchiram || 129|| yogyamAdyaM guruM tyaktvA shiShyaH kShudrakriyAvaham | guruM samAshrayedanyaM yaH prayAti sa durgatim || 130|| mAraNochchATane dveShamohanaM stambhanaM tathA | dveShaNAkarShaNe chaitat ShaTkaM kShudramiti smR^itam || 131|| jvarAdisarvarogANAM mantratantrapratikriyAH | bhUtapretapishAchAnAM kShudrAH syurbrahmarakShasAm || 132|| nAcharetkShudrakarmANi guruH shreShThaH kadAchana | mithyA guruH sa shiShyANAM vihInagurulakShaNaH || 133|| kimapyapekShayA dIkShAM kurvANo yAti rauravam | li~NginAM shivaviprANAM kiM tatkartavyamuchyate | gurau sharIraM santyajya paralokaM gate sati || 134|| kAryA parA yA shushrUShA shiShyeNa svAbhivR^iddhaye | guroH prayANasamaye shiShyAH pArshve tu saMsthitAH || 135|| tadA keshAn vapeyuste shrutvA dUre sthitAstathA | tathA tasya sutaiH sArdhaM prakuryustarpaNAdikaM (keshavapanaM tarpaNAdikaM vinA li~NgiviprANAmanyatsarvaM samam) || 136|| tataH pR^ithak pR^ithak pUjAM prakuryuH sha~Nkarasya cha | sadbhaktyA gurusamprItyai samR^iddho vibhavaiH saha || 137|| samUhIkR^itya kurvIrannekasmindivase dhanam | tataH pratisamaM shiShyA guruparvavidhiM sadA || 138|| pR^ithak pR^ithak prakurvIraMstadarthaM tIrthasevanam | yasminmAse tithau yasyAM mumocha svatanuM guruH || 139|| tattIrthaM guruparveti nAmadheyaM bhaviShyati | bhaktAn bhaktyA yathA shaktyA shiShyasya guruparvaNi || 140|| bhojayetparamAnnena ghR^itApUpopadaMshakaiH | bhaktA ekAdasha shreShThaM dasha madhyaM navAdhamaH || 141|| yathAshaktyAthavA lAbhe sambhojyA guruparvaNi | shAntAH sachChIlavantashcha shrotriyAH shivapUjakAH || 142|| gurvarthaM bhojane yogyA ete vai netarAH smR^itAH | pUrvarAtrau dvijAnuktAn gatvA tadgehakaM prati || 143|| hasteShu datvA tAmbUlaM bhaktyA shiShyo nimantrayet | kR^itanityakriyaH shiShyaHkR^itanityAkhilA~njanAn || 144|| nimantritAMstAnAhUya sthApayedAsane dine | tataH shuddhapradeshe tu gomaMyAliptamaNDale || 145|| gandhapuShpAkShataishchaiva ShaDa~Ngairapi pUjayet | tiShThataH prA~NmukhasyAdAvekasya cha. raNadvaye || 146|| gandhAdyambhoM.ajaliM dadyAdbhaktasya niyatAtmanaH | tataH prakShAlayettadvadanyAn bhaktAn yathAkramAt || 147|| tatastu bhojanasthAne shubhe chAtimanohare | prA~NmukhAn sthApayedetAnAsaneShu yathAkramam || 148|| athavoda~NmukhAnvAtu sthApayennAnyadi~NmukhAn | vastrormikAbhyAM gandhAdyaiH samR^iddhaH pUjayettataH || 149|| asamR^iddho yathAshakti bhaktyA saha samarchayet | pAyasApUpasarpirbhirdadhyannAdyupadaMshakaiH || 150|| akhaNDairbhojayedviprAnyathApUrvaM yathA tathA | tatastAmbUlakaM datvA yathAshakti cha dakShiNam || 151|| kR^itvA pradakShiNaM natvA kShamadhvamiti tAnvadet | gurvarthamevaM yaH shiShyaH prakuryAdbhojanAdikam || 152|| sarvapApavinirmukta ihAmutra sukhI bhavet | bhaktAbhAve mahAdevaM tadarthaM samprapUjya tu || 153|| bhaktArthaM pAkasakalaM tasmai prItyai nivedayet | deshAntare sthitaH shiShyo yojanAn guruparvasu || 154|| ravau kanyAgate darshe guruparvakriyAM charet | yAvachChiShyo.avanau jIvetsamR^iddho guruparvaNi || 155|| tAvatsadbhaktito bhaktAn bhojayet prativatsaram | guroratyantabhaktasya shiShyasyeha paratnacha || 156|| na ki~nchiddurlabhaM brahman samastaM sulabhaM sadA | atha kiM bahunoktena gurudevo maheshvaraH || 157|| yaH kashchidgurubhaktashchetsa yAti paramaM padam | skAnde gurushushrUShaNaM kAryaM gurorvAkyAnuvartanam || 158|| sadA guruparo nityaM gurorAj~nAM na la~Nghayet | gurupAdodakaM pItvA guruchChiShTaM tu sevayet || 159|| gurumUrtiM sadA dhyAyedgurunAma sadA japet | gurupAdAmbujadhyAnaM kuryAdgauri maheshvari || 160|| tameva yaH smarennityaM sa mukto nAtra saMshayaH | tasmAtsarvaprayatnena shiShyaH seveta sadgurum || 161|| tatsamparke shivArchAdau svagataM vA parAgatam | yathaiva vanhisamparkAnmalaM tyajati kA~nchanam || 162|| tathaiva gurusamparkAtpApaM tyajati mAnavaH | pApInAM cha yathA sa~NgAttatpApaphalamashnute || 163|| tadvadAchAryasa~Ngena saddharmaphalabhAgbhavet | yathA prajvalito vanhiH spR^iShTaM kAShThaM cha nirdahet || 164|| gurustuShTo dahatyeva pApaM tanmAtrachetasAm | itthamAchAravAnbhakto nityaM japaparAyaNaH | gurupriyakaromantraviniyoge sadArhati || 165|| tatashiShyaH samutthApya kusumaiH pUritA~njaliH | pravishetpAdayugme tu praNAmaM kArayedguroH || 166|| athAShTamantrAH | chaitanyaM shAshvataM nityaM vyomAtItaM nira~njanam | nAdabindukalAtItaM tasmai shrIgurave namaH || 167|| j~nAnashaktisamArUDhaM tatvamAlAvibhUShitam | bhuktimuktipradAtAraM tasmai shrIgurave namaH || 168|| brahmA viShNushcha rudrashcha Ishvarashcha sadAshivaH | ete garbhagatA yasya tasmai shrIgurave namaH || 169|| gururbrahmA gururviShNurgururdevo maheshvaraH | gurureva parabrahma tasmai shrIgurave namaH || 170|| aj~nAnatimirAndhasya j~nAnA~njanashalAkayA | chakShurUnmIlitaM yena tasmai shrIgurave namaH || 171|| anantajanma samprAptaM karmaidhanavidAhakam | j~nAnAnalaprabhAvena tasmai shrIgurave namaH || 172|| akhaNDamaNDalAkAraM vyAptaM yena charAcharam | tatpadaM darshitaM yena tasmai shrIgurave namaH || 173|| bhavAraNyapraviShTasya di~NmohabhrAntachetasaH | yena me darshitaH panthAstasmai shrIgurave namaH || 174|| ityaShTamantrAH | praNamya daNDavadbhUmAvaShTamantreNa chArchayet | guroH shrIpAdapadmaM cha gandhapuShpAkShatAdibhiH || 175|| gurupAdayutaH shiShyo mastake rachitA~njaliH | nAsApuTaM nirIkSheta kAShThamaunaM samAcharet || 176|| gurorAj~nAM divAnaktaM dAsavatsevayenmudA | abhimAno na kartavyo jAtividyAdhanAdibhiH || 177|| tatastenaiva guruNA shiShyasantoShitena cha | dIkShAvidhyuktamArgeNa samyagdIkShAM samAshrayet || 178|| tatopadiShTamArgeNa shivArchAmanuvAsaram | trikAlamekakAlaM vA yathAshakti samarchayet || 179|| yo dIkShAte gurorbhaktyA dadAti svasya vigraham | bhogArthaM svArjitaM dravyaM tyaktvA bhogaM svavA~nChitam || 180|| tena labdhaM parabrahma shR^iNu tAtparyasa~Ngraham | sarvapApavinirmukta sarvaishvaryasamanvitaH || 181|| brahmalokAdilokeShu yatheShTamanubhUya cha | mama prasAdAnmalloke yatheShTaM vicharetsadA || 182|| karmaNA manasA vAchA gurUNAM bhaktavatsalaH | sharIramarthaM prANaM cha sadgurubhyo nivedayet || 183|| gurunindAkaraM dR^iShTvA ghAtayedathavA shapet | sthAnaM vA tatparityajya gachChedyadyakShamo bhavet || 184|| tripuNDraM chaiva rudrAkShaM nityArchanajapaM tathA | homanyAsAdi tatsarvaM dIkShAhInena niShphalam || 185|| adIkShitashcha yo viprashchaturvedadharo.apivA | saMspR^ishedyadi vA li~NgaM shunakAtparato bhavet || 186|| atroktamarthaM sakalaM guruH shiShyaM prabodhayet | no chedgurorbhavetpApaM tenAj~nAnena yatphalam || 187|| iti shrIshaivaratnAkare gurushiShyalakShaNakathanaM nAma navamo.adhyAyaH || marAThI artha (1) AtA.n gurushiShyA.nchI lakShaNe sA.ngato\. tase.ncha sevAkramahI sA.ngato\. he brahmadevA shravaNa kara\. (2) kulIna, rUpavAn, shA.nta, madhurabhAShI, ga.nbhIra, satya bhAShaNa karaNArA, vaktA, samAdhAnI, dayAva.nta, (3) snehALu, hAsyavadana, mamatALu, bolakA, anabhimAnI, pavitra, susvabhAvI, dharmiShTha, saralasvabhAvI, ga.nbhIra AvAjAchA, (4) nirmatsara, guNagrAhaka, atya.nta shA.nta, i.ndriyanigrahI, vedA.ngA.nche adhyayana kelelA, purANa smR^iti jANaNArA, (5) sarva Agamagra.nthA.nta niShNAta, chA.ngalyA kulA.ntalA, moThA buddhimAn, ma.ntroddhArA.nta huShAra, ma.ntrArtha sA.ngaNArA, (6) shiva va guru yA.nvara bhakti karaNArA, shivAchecha ThikANI manoniShThA ThevaNArA, shivAchyA pUrjeta rata asaNArA, va shivAche.ncha ekAnta dhyAna karaNArA, (7) ashA lakShaNA.nnI yukta manuShyAsa guru ase.n mhaNatAta\. jyAsa AdhAra nAhI, jyAsa AkAra nAhI, ANavAdi malarahita, nirvikalpa, (8\-9) nirguNa, nishchala, sarvottamapada asA guru hoya, he devAdhidevA AdhArAdheyarahita guru Adi va a.ntarahita Ahe\. manAlA, vAchelA, va bhAvAlA gochara asalelA to guru sAkShAt shivacha hoya anya navhe\. (10) tyAchyA pAdavdayAchyA ThikANI charAchara trailokya Ahe va tyAchyA A.ngaThyAchyA TokA.nta 68 tIrthe Aheta; (11) nakShatra va graha yA.nche samudAya tyAchyA TA.nchA.nta Aheta; tyAchyA pAyAchyA taLavyA.nta sapta samudra Aheta va tyAche varache bAjUsa ATha kulaparvata Aheta\. (12) ChattIsa tatve tyAche poTaRyA.nta rAhatAta\. paramakAraNa gurUche smaraNa karAve va dhyAna karAve.n\. (13) guru va mahAdeva sha.nkara he ekacha hota ashA bhAvAche loka gurubhaktIne tinhI lokA.nta pUjya hotAta\. (14) shivasvarUpadhAraNa karUna nehamI.n pUjechA svIkAra karito va gururUpa dhAraNa karUna prANyA.nche bhavapAsha toDito\. (15) mhaNUna pashusvAmI jo shiva to pashu.nchA mhaNaje prANimAtrA.nchA svAmI hoya\. pashupAshA.ntUna mukta hoUna gurUchyA Aj~nechI apekShA karIta asAve.n\. (16) kalyANAchI ichChA karaNARyAne.n trikAla gurupUjA karAvI guru mhaNaje shiva va shiva mhaNaje guru ase mAnile Ahe\. (17) jasA shiva tashIcha vidyA va jashI vidyA tasA guru, shiva vidyA va guru yA tighA.nchyA pUjeche phala sArakhecha\. (18) chAturvarNyAmadhye gR^ihasthAshramI strIpuruShA.nchA guru gR^ihasthAshramIcha asAvA; yati kadhIhi asU naye\. (19) va yatI.nchA yaticha guru hoya\. va pArvatIsaha mI shivasha.nkara sarva lokA.nchA guru Ahe\. (20) he brahmadevA, mhaNUna hA sarva AshramyA.nchA guru hoya\. yAne jyA pratiShThA vagaire kriyA tyAjakaDUna karavilyA asatA tyA saphala hotAta\. (21) he brahmadevA bhAU, bAyakA va mule yA.nchA ekacha guru asAvA\. jasA mI sarva jagA.nchA guru Ahe\. (22) mAge sA.ngitalelyA sarva lakShaNA.nnI yogya prakAre yukta asAcha kevala guru hoya, maga to vR^iddha aso vA taruNa aso\. (23) vayAne mahatva yeta nAhI tara j~nAnAnecha mahatva yete.n mhaNUna jo j~nAnAne variShTha Ahe tocha shiShyAne guru karAvA\. (24) guru shiShyAsa j~nAnadAna karIta asalyAmuLe va shiShyAsa guru sanmAnanIya asalyAmuLe.n shiShyAne gurUchA sanmAna karAvA\. (25) shiShyAne.n ApalyA varNAsa sA.ngitalele AchAra AcharaNa karAveta, maga to dvijAti aso vA shUdra aso\. tyAne pavitra, satyabhAShaNI gurubhakta ase asAve va tyAche ThikANI garva va aha.nbhAva nasAvA\. (26) tyAne ichChAdveSharahita asAve.n, shA.nta va sarva janA.nnA AvaDate asAve.n; va gurUche Aj~neviShayI.n tatpara va sushIla asAve.n\. yA sarva lakShaNA.nnI jo yukta tyAsa shiShya mhaNatAta\. (27) vara sA.ngitalelyA lakShaNA.nnI ma.nDita asA guru jethe asela tethe.n shiShyAne svataH jAUna gurUsa sAShTA.nga namaskAra ghAlAvA\. (28) va na.ntara pratyahI.n gurUchI yogya sevA karAvI; tI sevA tIna varShe ki.nvA eka varSha ki.nvA sahA mahine (29) ki.nvA he deve.ndrA guru prasanna hoIparya.nta manAne, vANIne, sharIrAne va dhanAne karAvI\. (30) gurusvarUpAche manA.nta satata dhyAna karaNe va koNatyA upAyAne gurUchI sevA karAvI ase.n chi.ntana karaNe yAsa hR^ichChushrUShA ase.n hmaNatAta\. (31) gurumahArAja kAya Aj~nA Ahe ase vichArUna na.ntara Aj~nAnusAra karma karaNe yAsa vAkshushrUShA ase.n mhaNatAta\. (32) ApalyA bAyakAmulA.nsaha vartamAna samIpa vA dUra asalelyA gurUkaDe jAUna yeUna AtmasharIra nivedana karaNe; (33) tyAsa pradakShiNA ghAlaNe namaskAra karaNe, tyAchyA charaNakamalAchI yogya sevA karaNe shuddha dudhAne tupAne vA dahyAne tyAchyA A.ngaThyA.nsa lepa karaNe, (34) na.ntara bArIka mugAchyA piThAne va UnapANyAne dhuvUna na.ntara vastrAne pANI TipaNe, (35) biChAnA ghAlaNe, yogya rItIne shramaparihAra karaNe, nakhA.nnI tailAbhya.nga karaNe, shubhadAyaka snAna ghAlaNe, (36) ga.ndha ugALaNe, phule.n, mALA, su.ndara cha.ndana, shuddhi karaNyAkaritA.n mR^ittikA va pANI ANUna deNe\. yogya vasatisthAna dAkhaviNe\. (37) pUjechI jAgA sheNapANyAne sAravaNe\. pUjelA phule.n, pANI yogya ThikANI ANUna ThevaNe\. (38) ashI ki.nvA ashAcha prakArachI dusarI gR^ihakR^itye pratyahI karaNe yAsa shArIrasevA ase.n mhaNatAta\. (39) dhAnya, suvarNa, pashu, sheta, dAsI, dAsa, vastre, pala.nga, dusarI bhUShaNe.n, ADaNI (tripAdi), gi.nDyA vagaire (40) tase.ncha cha.ndanAsArakhI a.ngAsa lAvaNyAchI suga.ndhi dravye, tashI.ncha keshA.nsa lAvaNyAchI kastUrI vagaire suga.ndhi taile.n (41) ghoDe, hattI, pAlakhI, ratha va shubhavastu\-hI gurUlA sadbhAvAne arpaNa karaNe yAsa dhanasevA ase.n mhaNatAta\. (42) jo shiShya shrImAn va sadR^iDha asela tyAne ApalyA gurUchI bhaktipurassara sarva prakArachI sevA karAvI\. (43) shArIrika sevevA.nchUna tIna prakArachI sevA hota nAhI\. rAjAne dusaRyA sevA karAvyA va striyA.nnI sarva sevA chA.ngalyA karAvyAta\. (44) hIna kulA.nta utpanna jhAlele je jana gurubhakta jhAle asatIla tyA.nnIhI ApalA hetu pUrNa vhAvA mhaNUna ApalyA yogyatenusAra gurusevA karAvI\. (45) dUradeshI asalelyA gurUlA rAjAne.n bhaktipuraHsara ANUna tyAsa Apale sthAnI basavUna tIna prakArachI sevA karavAvI\. (46) shiShyAne gurUsa jyA jyA priya vastu asatIla tyA va sulabha asatIla tyA dararoja arpaNa karAvyAta\. (47) gurUsa bheTaNyAchI ichChA karaNARyA shiShyAne nehamI tyAjakaDe rikAmyA hAtAne jAUna pAhU.n naye\. kAraNa jasA rAjA tasA guru he lakShAta asAve.n\. (48) phala, puShpa, tA.nbUla ki.nvA dusarI koNatIhI vastu ekeka gurUlA arpaNa karUna na.ntara tyAsa namaskAra karAvA\. (49) bhaktimAn rAjAne gurUlA Apale gharI yetA.nnA pAhile asatA.n tyAne tyAsa sAmore jAve va u.ncha Asana dyAve va tyAche Aj~nene ApaNa khAlI basAve.n\. (50) uttama tA.nbUla pAtrA.nta TheUna te tyAsa devavAve\. na.ntara tyAsa iShTa vastu deUna tyAchI boLavaNa karAvI\. (51) buddhimAnAne ApalyA gurUsa bhojana ghAlUna mAgUna ApaNa jevAve.n\. gurUchyA pUrvI jo jevato to gurudrohI ase.n mAnile Ahe\. (51 TIpa : bhogArtha.n yA.n striya.n mohAdgururyadyabhivA.nchChati || bhaktyA tena gatA sA chetsarvapApai: pramuchyate ||1||) (52) jevaNAchyA pUrvI shiShyAne jeU.n naye, jo shiShya ApalyA gurUchyA jevaNAna.ntara jevato to puNyavAn hoya\. (53) ka.ndamUla phaLe vagaire jI navI.n navI.n va apUrva to.nDIlAvaNI asatIla tI gurUchyA agodara koNIhi khAU nayeta\. (54) jo shiShya gurUne jevUna pAtrA.nta TAkilele anna prItIne khAto to sarva pApA.npAsUna niHsa.nshaya mukta hoto\. (55) gurUne chAUna dilelA viDA shiShyAne AvaDIne khAvA mhaNaje tyAche a.ntaHkaraNa shuddha hote\. (56) ApalyA AchAryAche donhI pAya dhutalele pANI jo sarvakAla pito va bhaktIne dhAraNa karito to sarva pApA.ntUna mukta hoto\. (57) vivAhApramANe sarva shubhakAryA.nta shiShyAne.n gurUsa vastre va suvarNAchyA a.ngaThyA deUna bhaktIne tyAchI pUjA karAvI\. (58) va tIhi sabhApUjA karaNyAche pUrvI karAvI; na.ntara kramavAra yogya sabhAsadA.nchI pUjA karAvI\. (59) buddhimAn shiShyAne sabhemadhye gurUchI pUjA kadhIhi karU.n naye\. jyAchI boTe.n shuddha Aheta va jyAsa AsanAvara basavile Ahe ashA gurUche ga.ndha, puShpa, akShatA yA.nnI pUjana karAve.n.( 60) na.ntara ApalyA gurUlA vastre va sonyAchyA A.ngaThyA dyAvyAta; kArtikI chaturdashIsa, viShuyogI, donhI sa.nkramaNakAlI (61) grahaNasamayI.n shiShyAne gurUchI motyA.nnI va vastrA.nnI pUjA karAvI; daridryAnehI yAprasa.ngI yathAshakti pUjana karAve.n\. (62) shiShyAne miLAlelyA dhanAne.n gurUche avashya pUjana karAve va shiShya daridrI asela tara tyAne varShAtUna ekadA tarI pUjana karAve\. (63) DoLyA.nsa chA.ngale disaNAre vastra a.ngAvara gheNyAsa dyAve\. cha.ndana, akShatA, puShpa, tA.nbUla, suvarNa (64) vastra hI pAtrA.nta ThevUna dyAvIta hAtAne deU nayeta\. nyAyAne vyavahArA.nta miLavilele suvarNAdi dravya (65\-66) uttama ghara dekhIla gurUlA dyAve.n, va vyavahArAmadhye je kamI ki.nmatIche asela te.n suvarNa gurUlA phala ichChiNARyA shiShyAne kadhIhi dAna deU naye\. navIna, ghaTTamUTa, narama pA.nDhare.n, disaNyA.nta chA.ngale ase.n, (67) AchChAdanAsa vastra jANatyA shiShyAne gurUlA dyAve.n; phATake tuTake, jaLAlele, june.n, ApaNa vAparalele.n (68) u.ndarA.nnI vagaire khAllele vastra jANatyAne gurUlA deU naye\. kharabarIta vAITa karmAne yukta, niLyAsUtAche kelele.n (69) viravirIta, paTTavatrAhUna dusare vastra gurUlA kadhIhi deU naye\. paTTadevA.nga vagaire jI dusarI reshamI vastre (70) tI chitravichitra vastre sAvakArAne gurUsa dyAvIta\. atyuttama, bArIka vastra, vA dusarI vastu, ANi phule.n (71) ApalyA gurUchyA puDhe shiShyAne dhAraNa karU.n nayeta\. jara shiShya garIba asela va guru samR^iddha asela tara tyAne tyAlA sahAyya karAve.n\. (72) shiShyAne yathAshakti gurUlA AsanAdika dyAve.n va gurUlA pAhatA.ncha bhaktIne namaskAra karAvA\. (73) he chaturAnana sha.nkarasA.nnidhyAvA.nchUna anyatra gurusamakSha shiShyAne AIbApA.nnA ApalyA bA.ndhavA.nnA, brAhmaNA.nnA, tapasvyA.nnA, (74) namaskAra karU.n naye\. guru agara sha.nkara yA.n samakSha jo aj~nAnAne vA j~nAnAne yA.nnA namaskAra karIla\. (75) to pApAtmA tyA.nsaha narakA.nta paDato\. shiShya shrImAna tapoveSha dhAraNa karaNArA, shAstra jANaNArA, kulIna, shuchi asalA tarI (76) tyAne na lAjatA.n gurusa.nnidha namaskAra ghAlAvA\. gurUchI bAyako gurUchA bhAU, gurUche putra hI gurusamAna hota\. (77) guru hAcha bApa, guru hIcha AI va gurucha sAkShAt shiva hoya\. gurUche vaDIla bhAU, dhAkaTe bhAU, gurUchI mule.n, gurUchyA gharachyA shreShTha striyA, (78) va gurUchyA bAyakA vayAne lahAna asatA.nhI shiShyAsa va.ndya hota\. (79) gurUchyA striyA vayAne lahAna asatA.nhI namaskArAsa yogya hota\. ApalyA pUjya ashA matashAstrA.nche ArAdhana karUna (80) va gharA.nta gurUsa tInavAra namaskAra karUna tyAchI stuti karAvI\. gurUlA durUna pAhile asatA.nhI jo anAdarAne chAlatA hoIla\. (81) to sha.nbhara veLA.n kutryAchA janma pAvela va chA.nDAlAchyA gharI vAsa karIla\. kShatriya vagaire varNA.ntIla loka vayAne thora asatA.nhI.n brAhmaNAlA te va.ndya nAhI.nta\. (82) tyAchapramANe vaishyAsa shUdra va.ndya nAhIta ase.n jAtyAnukramAne mAnile Ahe\. shreShTha jAtI.ntIla manuShya svajAtIpekShA shreShTha hoya.n asA niyama Ahe\. (83\-84) svajAtIpekShA hInajAtI.ntIla puruSha vayAne thora asalA tarI to kaniShThacha samajAvA\. sarva upachArA.nmadhye priyabhAShaNa va namaskAra karaNe he dona upachAra atya.nta shobhAdAyaka Aheta yA.nshivAya bAkIche sarva vyartha ase mAnile Ahe\. pahilyA dArApAsUna Ara.nbha karUna shevaTache dvArAparya.nta kramAne (85) buddhimAn manuShyAne pradakShiNA karIta asatA.n lA.nba pAUla TAkU naye, jalada chAlU naye; ki.nvA dusaRyA manuShyA.nshI bolU naye (86) chA.ngalyA buddhimAn manuShyAne shivAlayAchI ChAyA olA.nDU.n naye\. pAvalAvara pAUla TAkIta, hAta na hAlavitA.n (87) to.nDAne devAchI stuti karIta, hR^idayA.nta dhyAna karIta chatura.nga pradakShiNA shiShyAne chAra prakArachyA bhaktIne yukta hoUna karAvI\. (88) yApramANe gurUlA va shivAlA jo pradakShiNA karito tyAsa pratipAvalAsa ashvamedha yaj~nAche.n phala miLate\. svAmi, bhaTTAraka, AchArya, deva, shrIguru yA nA.nvA.nnI (89) shiShyAne gurUsa sa.nbodhAve.n\. dusaRyA koNatyAhI nA.nvAno.n kadhIhI sa.nbodhU naye\. shiShyAne gurUsa.nba.ndhI "tU.n" yA padAchA kadhIhI upayoga karU.n naye\. (90) tyAchI Aj~nA ulla.nghU naye\. tyAjabarobara basU naye\. sarva devatA.nche vasatisthAna guru hoya va guru sarva ma.ntrAche sthAna hoya\. (91) hA mAjhA AchArya nAhI ase manA.nta jo upekShApUrvaka vAgavito to pApI shiShya narakAlA jAto, (92) mAjhyA ThikANachI tyAchI bhakti tasecha tyAche pUjana hI vyartha hota\. ApalyA gurUchyA puDhe shiShyAne dusaRyA puruShAche.n guNAnuvarNana karU naye\. (93) gurUsa asahya ase kadhIhI bhAShaNa karU.n naye, athavA dusaRyAshI gurUsamakSha paraspara bhAShaNa karU naye\. ApalI AI, bApa, bAyako, bhAU, sa.nba.ndhI, mulagA yA.nta (94) gurudveSha karaNAre je shiShya asatIla te priyakara asale tarI tyA.nchA tyAga karAvA\. gurUchyA ThikANI mAna athavA gurUkaDUna ApalA bhAShaNagaurava vhAvA ashI jo shiShya ichChA karito (95) to mahApAtakI jANAvA; to durgatIlA jAto\. koNA ekAdyA kAraNAne guru shiShyAchA dveSha karU.n lAgalA tara (96) shiShyAne svataH pUrvIpramANe chA.ngalyA bhaktibhAvAne tyAchI chAkarI karAvI\. jo shiShya gurUchI nehamI stuti karito va tyAsa AvaDatI vastu deto va (97) gurUchyA snehyA.nshI sneha karito to nehamI munisArakhA hoya\. jo shiShya gurUchI ni.ndA karito va tyAche dravya haraNa karito (98) va tyAchyA shatrU.nshI sneha karito to chA.nDAlAsama hoya ase.n mAnile Ahe\. gurUsa.nba.ndhI koNatyAhi ni.ndita padArthAchI moThyA yatnAne (99) tyAgabuddhi manA.nta na ANatA.n shushrUShA karAvI va tase kele asatA tyA shiShyAsa sukhaprApti hote\. jANe, ubhe rahANe, nijaNe, jevaNe, je kAya karaNe te (100) maga te.n parokSha aso vA aparokSha aso gurUchyA Aj~nene.n karAve.n\. gurugR^ihI.n gurUsamora AsanAvara basU naye\. (101) kAraNa guru sAkShAt shiva sha.nkara hoya; tyAche.n ghara mhaNaje shivama.ndira hoya\. Asana vAhana (ghoDe, gADI vagaire) vastra ala.nkAra, biChAnA, (102) hI jyA shiShyAsa gati (mokSha prApti ) vhAvI ashI ichChA Ahe tyAne gurUsArakhI karU.n nayeta; shiShyAne guru asalelyA gA.nvA.nta pravesha kelyAbarobara vAhana vagaire sarva (103) soDAve va gurugR^ihAjavaLa AlyAbarobara pAdukAhI soDAvyAta; khoTe.n, apriya, guhya bhAShaNa karU naye\. (104) vichArilyAvA.nchUna bolU naye va bolaNe jhAlyAsa gurUpuDhe rAhUna bolU naye\. gurUpekShA uchchAsanAvara basU naye va gurUpekShA.n uchchasthAnI jAU naye; (105)gurUlA namaskAra karUna to.nDa na phiravitA.n mAgachyAmAge jAve.n\. dIkShA, vyAkhyA, pramatta bhAShaNa vagaire gurUpuDhe soDUna dyAve.n\. (106) ati ha.nsaNe avaShTa.nbha, kheLa, pAya lA.nba karaNe, thaTTA, aiTIchA poshAkha, pala.nga, dA.nta ghAsaNe, (107) TichakyA vAjaviNe, pAya dhuNe, pratikUla bhAShaNa hI gurusa.nnidha karU.n nayeta\. (108) gurUche pAtra, snAna jala, ChAyA, phule, tyAchI upakaraNe yA.nsa shiShyAne bhaktihIna hoUna pAyAne sparsha karU.n naye\. ki.nvA tI olA.nDU.n nayeta\. (109) pAdukA, Asana, biChAnA vagaire jyA jyA vastU.nchA gurUne.n svIkAra kelA asela tyA sarva vastU.nsa namaskAra karAvA\. pAyAne tyA.nsa kadhIhi sparsha karU.n naye\. (110) gurugR^ihA.ntIla u.nbarA, geShaNI, chUla, tarjanI, kha.nDanI, maDakI, divA, sUpa\. khATa, jAte, (111) lepanI (potere.n), musaLa yA.nsa pAyAne sparsha karU.n naye\. bhapakyAchA poshAkha dhAraNa karU.n naye; ala.nkAra kadhIhi ghAlU nayeta\. (112) gurUchyA AshramAmadhye joDe ANU.n nayeta\. vivAhita, rAkhelI, premapAtra jhAlelI, vikata ghetalelI, (113) ekavAra sa.nbhogilelI; ashA pA.ncha prakArachyA gurustriyA shiShyA.nsa va.ndya, pUjya va mAnanIya Aheta\. kAraNa jase guru sarva prakAre sanmAnanIya Aheta tashAcha tyAchyA shaktIhi Aheta\. (114) dusaRyAche shivali.nga dhAraNa karU.n naye va shivali.ngAche bAhera pUjana karU.n naye; vAITa sa.ngati, vAITa bhAShaNa, duShTa svabhAva, durguNa, (115) durAcharaNa hI durUnacha tyAga karAvIta\. ApalyA deshA.nta ki.nvA dusaRyA deshA.nta vIsa yojanA.nparya.nta asalelyA (116) gurUchI pratyeka varShI shiShyAne bheTa ghyAvI\. yAtrA tIna prakArachI Ahe\. guruyAtrA, devayAtrA va tIrthayAtrA\. (117) hyA tIna prakArachyA yAtrA.nmadhye guruyAtrA adhika phaladAyaka Ahe\. gurubheTIkaritA.n jo bhaktIne yAtrA karito (118) to puNyadehI va sarva AgamA.nsa priya asA mAnilA jAto\. jara koNI yAtrA karaNyAsa ashakta asela tara tyAne ApaNA.nsa je.n dravya priya asela (119) te ApalyA manuShyAbarobara deUna tyA shahANyA manuShyAne bhaktIne tyAsa ApalyA gurUkaDe pAThavAve.n\. gurUchI Aj~nA aso vA naso, shiShya dUra aso vA javaLa aso, (120) shiShyAne ApalyA gurUlA priya ase AcharaNa karIta asAve\. dUra asalelyA gurU.nnA kAryavij~nApanA karaNyAkaritA.n pAThavAvayAche (121) patrAsa sahA ghaDyA asAvyA ase vidvAnA.nche mata Ahe\. shiShyA.nnA, samAnA.nnA, mitrA.nnA, rAjA.nnA (122) pAThavAvayAchyA patrA.nsa anukrame.n dona, tIna, chAra, pA.ncha ghaDyA asAvyAta\. je.n tADapatra baLakaTa, narama, saraLa, sAgra, va duppaTa kelele (123) va mR^idu asela te.n patrAchA lekha lihiNyAsa yogya hoya\. kaDakaDIta, malIna, vA.nkaDe, To.nka nasalele, phATalele (124) te patra lekha lihiNyAsa ayogya hoya\. mAtrA, visarga, anusvAra, va akShare.n jyA.nta spaShTa Aheta\. (125) ase.n patra asAve.n\. akShare kadhIhI gALU nayeta\. sa.ndigdha, akShare.n gALalele, yogya bhAShaNa nasalele.n (126) patra kadhIhI lihU.n naye, jyA.nta pokta bhAShA, vinaya, stuti va prArthanA hI Aheta\. (127) ase patra gurUkaDe pAThavAve\. ApalyA sthalApAsUna sabho.nvAra pA.ncha yojanA.nchyA a.ntarA.nta guru asalyAsa (128) dIkShA pratiShThAdi sarva kriyA guruvA.nchUna shiShyAne karavU nayeta\. gurUchyA Aj~nevA.nchUna jo shiShya shiShyasamUha jamavIla tyAche pUrvIche kelele sarva adR^iShTa nAsha pAvela\. (129) to pApAtmA shiShya gurudrohI va shivadrohI hoUna maraNAna.ntara moThyA bhaya.nkara narakAmadhye sarvadA vAstavya karIla\. (130) pUrvIchA yogya guru TAkUna jo shiShya kShudrakriyA karaNARyA dusaRyA gurUchA Ashraya karIla to durgatIlA jAIla, (131) mAraNa, uchchATaNa, dveSha, mohana, sta.nbhana\. dveShAkarShaNa, hI sahA kShudrakarme mAnilI Aheta\. (132) jvara vagaire sarva rogasa.nba.ndhI ma.ntra, ta.ntra, pratikriyA, bhUta, preta, pishAcha, brahmarAkShasa (133) yA.nsa.nba.ndhI sarva kriyA kShudra mAnilyA Aheta\. shreShTha gurUne.n kShudrakarme kadhIhI AcharaNa karU.n nayeta\. gurulakShaNahIna jo guru to shiShyA.nchA khoTA guru hoya\. (134) dravyAdi apekShA dharUna jo guru dIkShA karito to raurava narakAlA jAto\. guru maraNa pAvalA asatA.n li.ngadhAraNa karaNARyA shaiva brAhmaNA.nche koNate.n kartavya mhaNUna sA.ngitale Ahe\. (135) ApalyA utkarShAkaritA.n shiShyAne jI kriyA karAvayAchI tI hI kI, guru maraNakAlI javaLa asalelyA sarva shiShyA.nnI (136) keshavapana karAve\. tyAchapramANe dUra asalelyA.nnIhI gurukAla jhAlelyAche aikUna vapana karAve\. tasecha tyAchyA mulA.nsahavartamAna tarpaNa vagaire karAve.n (keshavapana, tarpaNAdikA.nshivAya bAkI sarva kriyA li.ngibrAhmaNAsa itarA.nsArakhyA )\. (137) na.ntara sarvA.nnI sha.nkarAchI vegaLAlI pUjA karAvI\. tI pUjA chA.ngalyA bhaktIne guruprItyartha karAvI\. shrIma.ntAne.n aishvaryAne pUjana karAve.n\. (138) sarvA.nnI ekatra dhanasa.ngraha karUna eke divashI gurutithI pALAvI\. jyA mahinyA.nta jyA tithIsa gurUchA kAla jhAlA asela (139) tyA divashI tyA karitA.n tIrthasevana niranirALe karAve.n\. jyA mahinyA.nta jyA tithIsa guru maraNa pAvalA (140) tyA divasAsa guruparva ase nAva Ahe\. shiShyAne guruparvaNIsa yathAshakti bhaktIne bhaktA.nsa (141) ghR^ita, apUpa, to.nDIlAvaNI yA.nsaha paramAnna bhojana ghAlAve\. tyAprasa.ngI akarA bhaktA.nsa bhojana ghAlaNe uttama, dahA.nsa bhojana ghAlaNe madhyama va navA.nsa jevaNa ghAlaNe.n adhama ase mAnile Ahe\. (142) athavA miLatIla titakyA shA.nta, sachChIlava.nta, shrotriya shivapUjakA.nnA yathAshakti bhojana ghAlAve\. (143) varIla prakArachecha brAhmaNa guruprItyartha bhojanAsa yogya mAnile Aheta va yAhUna itara bhojanAsa yogya mAnile nAhIta, pUrvarAtrI pUrvokta brAhmaNAche gharI jAUna (144) tyA.nche hAtA.nta viDA deUna shiShyAne.n bhaktipUrvaka Ama.ntraNa dyAve\. Apale Anhika jhAlyAvara shiShyAne jyA.nche nityakarma jhAle Ahe\. (145) ashA sarva Ama.ntraNa kelelyA lokA.nnA bolAvUna ANUna sheNAne sAravalelyA shuddha jAgI AsanAvara basavAve.n\. (146) ga.ndha, puShpa, akShatA vagairenI ShaDa.ngapUjA karAvI\. pahilyA.ndA uttarekaDe to.nDa karUna basalelyA ekAchyA pAyA.nvara (147) ga.ndhAdiyukta o.njaLabhara pANI ghAlAve para.ntu to bhakta jite.ndriya asAvA\. na.ntara kramashaH dusaRyA bhaktA.nche pAdA.nguShTha prakShAlana karAve.n\. (148) na.ntara atiramya va pavitra ashA jevAvayAche jAgI yA.nnA yathAkrama pUrvekaDe to.nDa karUna AsanAvara basavAve.n\. (149) athavA uttarekaDe to.nDa karUna basavAve.n\. para.ntu dusaRyA koNatyAhI dishekaDe to.nDa karavU naye\. na.ntara shrIma.ntAne.n vastra, suvarNAchyA a.ngaThyA, ga.ndha vagaire.nnI pUjana karAve\. (150) garibAne.n yathAshakti bhaktIne pUjana karAve.n, khIra, vaDe, tUpa, dahI, bhAta, chaTaNyA (151) yA.nnI ragaDUna brAhmaNA.nnA jeU ghAlAve\. na.ntara pUrvIpramANe viDe deUna yathAshakti dakShiNA dyAvI\. (152) pradakShiNA ghAlUna namaskAra karUna, kShamA karA ase tyA.nnA hmaNAve\. yApramANe guru karitA jo shiShya bhojana vagaire ghAlato to (153) sarva pApA.npAsUna mukta hoUna ihaparalokI sukhI hoto\. bhaktA.nchA abhAva asela tara tyAkaritA.n mahAdevAche pUjana karAve.n\. (154) va bhaktA.nche sarva jevaNa shivArpaNa karAve\. dUradeshI asalelyA shiShyAne gurutithIche divashI, (155) sUrya kanyArAshIsa AlA asatA.n, darshakALI gurutithi pALAvI\. yA pR^ithvItalAvara jitake samR^iddha shiShya jiva.nta asatIla (156) titakyA.nnI pratyeka varShI chA.ngalyA bhaktIne bhaktA.nnA jeU ghAlAve.n\. jo gurUchA dR^iDha bhakta Ahe tyAsa ihaparalokI (157) he brahmadevA kAhIhi durlabha nAhI sarva kAhI sulabha Ahe\. phAra kAya sA.ngAve.n\. gurudeva hA sAkShAta maheshvara hoya\. (158) jo koNI gurUchA bhakta asela to uttama padAsa jAto\. ska.ndapurANA.nta sA.ngitale Ahe kI, gurUchI sevA karAvI, guruvachanApramANe vAgAve.n\. (159) nehamI gurUvara chitta ThevUna asAve.n\. gurUchI Aj~nA ulla.nghana karU naye\. shiShyAne gurUchyA pAyA.nche pANI piUna gurUche uShTe.n khAve.n\. (160) gurumUrtIche nehamI.n dhyAna karAve.n, gurunAmAchA japa karAvA va gurupAdakamalAche, he maheshvarI gauri nehamI dhyAna karAve.n\. (161) jo tyAche.ncha nehamI smaraNa karito, to niHsa.nshaya mukta hoya\. yAkaritA.n shiShyAne sarva prayatnAne sadgurUchI sevA karAvI\. (162) shivArchanakAlI tyAchA ApalyAsa agara ApalA tyAsa sa.nparka jhAlA asatA.n suvarNAchA agnIshI sa.nparka jhAlA asatA.n jasA suvarNAchA mala nAsha hoto\. (163) tasecha gurusa.nparkAne.n manuShyAche pApa naShTa hote\. pApyA.nchA sa.nsarga ghaDalyAsa jase.n tyAchyA pApAche phala bhogAve lAgate (164) tadvata AchAryA.nche sa.nsargAne saddharma phalaprApti hote\. jasA pradIpta agni sparsha jhAlelyA lAkaDAsa jALato\. (165) tasA guru sa.ntoShita jhAlA asatA tyAche ThikANI mana ThevaNARyA.nche pApa jALUna TAkito\. yAprakAre shiShyAne AchAra pAlana karUna nehamI japa karIta rAhAve\. va gurUsa iShTa hoUna ma.ntra dilA jANyAsa yogya vhAve.n\. (166) na.ntara shiShyAne uThUna kusumA.nnI o.njaLa bharUna gurupAdAjavaLa jAve va gurUsa namaskAra karAvA\. (167) chaitanyasvarUpI, shAshvata, nitya, ana.nta, nira.njana, nAdabi.ndukalA yAhUna atIta ashA shrIgurUsa namaskAra aso\. (168) j~nAnashaktIvara ArohaNa kelelA, tatvamAlA dhAraNa karaNArA, bhoga va mukti deNArA, asA jo shrIguru tyAsa namaskAra aso\. (169) brahmA, viShNu, rudra, Ishvara, sadAshiva, he jyAche garbhavAsI jhAle, tyA shrIgurUsa namaskAra aso\. (170) guru hAcha brahmA, viShNu, va tejasvI maheshvara hoya\. va guru hecha parabrahma, tyA gurUsa namaskAra aso\. (171) aj~nAnarUpI a.ndhaLyAchA j~nAnarUpI a.njanashalAkene jyAne DoLA ughaDilA tyA shrIgurUsa namaskAra aso\. (172) aneka janmA.nche karmarUpI i.ndhana (jaLaNa ) j~nAnarUpI agnIchyA pratApAne jALUna TAkaNArA jo shrIguru tyAsa namaskAra aso\. (173) jyAne hai.n charAchara jaga vyApUna TAkile.n Ahe va jo tatpadavAchya Ahe\. tyA shrIgurUsa namaskAra aso\. (174) bhavarUpI araNyAmadhye shiralelyA va mohAne bhrAntachitta hoUna dishAbhUla jhAlelyA malA jyAne mArga dAkhavilA tyA shrIgurUsa namaskAra aso (175) he ATha ma.ntra hota\. jaminIvara sAShTA.nga namaskAra ghAlUna aShTa ma.ntrA.nnI va ga.ndhapuShpAkShatAdi karUna gurUchyA pAyA.nche pUjana karAve.n\. (176) shiShyAsa gurupAyA.nchI joDa jhAlyAvara shiShyAne hAta joDUna asAve va nAkAkaDe dR^iShTi dyAvI va mauna dhAraNa karAve\. (177) gurUchI Aj~nA ahorAtra dAsApramANe Ana.ndAne bajAvIta jAvI\. va jAti, vidyA ANi dhana yA.nchA abhimAna bALagU naye\. (178) na.ntara tyAcha gurUne shiShyAkaDUna sa.ntuShTa hoUna dIkShAvidhI.nta sA.ngitalelyA rItIpramANe yogya dIkShA dyAvI\. (179) va shiShyAne na.ntara sA.ngitalelyA mArgAne dararoja shivArchana tIna veLA.n ki.nvA eka veLA.n yathAshakti karIta asAve.n\. (180) dIkShA ghetalyAna.ntara jo shiShya ApalA deha gurubhaktIne gurUsa arpaNa karito ki.nvA Apale ichChitabhoga TAkUna ApaNa miLavilele dravya gurUsa bhogaNyAkaritA.n deto (181) to parabrahma miLavito.tAtparya itakecha kI, to sarva pApA.npAsUna mukta hoUna va sarvaishvaryabharita hoUna (182) brahmAdi lokA.nta yatheShTa sukha bhogUna mAjhyA kR^ipene mAjhyA lokA.nta yatheShTa sa.nchAra karito\. (183) karmAne.n, manAne, vANIne.n gurubhakta shiShyAne svasharIra, artha va prANa sadgurU.nnA dyAveta\. (184) guruni.ndA karaNAre kAhI disalyAsa tyA.nchA ghAta karAvA ki.nvA tyA.nsa shApa dyAvA va ase.n karaNyAche sAmarthya nasalyAsa sthAnatyAga karUna jAve.n\. (185) tripu.nDra, rudrAkSha, nitya shivapUjana, japa, homa, nyAsa vagaire hI sarva dIkShA nasalyAsa vyartha hota\. (186) chaturveda jANaNArA brAhmaNa asUna jara to dIkShAvihIna asUna li.ngAsa shivela tara to kutryAhUnahI ni.ndya hoya\. (187) yethe sA.ngitalelA sarva artha gurune.n shiShyAsa sA.ngAvA\. na sA.ngitalyAsa tyAche aj~nAnAne utpanna hoNAre pAparUpI phala gurUsa bhogAve lAgela\. yApramANe shrIshaivaratnAkaragra.nthA.ntIla gurushiShyalakShaNakathananAmaka navavA adhyAya purA jhAlA\. ## Encoded and proofread by Manish Gavkar \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}