% Text title : shvetaashvataropaniShat % File name : shveta.itx % Category : upanishhat, svara % Location : doc\_upanishhat % Author : Vedic Rishis % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : John Manetta % Description-comments : 14/108; Krishna YajurVeda, Samanya upanishad % Latest update : July 20, 1999, February 21, 2018 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shvetashvatara Upanishad ..}## \itxtitle{.. shvetAshvataropaniShat ..}##\endtitles ## OM sahanAvavatu | saha nau bhunaktu | saha vIryaM karavAvahai | tejasvi nAvadhItamastu | mA vidviShAvahai || OM shAntiH shAntiH shAntiH || prathamo.adhyAyaH | hariH OM || brahmavAdino vadanti | kiM kAraNaM brahma kutaH sma jAtA jIvAma kena kva cha sampratiShThA | adhiShThitAH kena sukhetareShu vartAmahe brahmavido vyavasthAm || 1|| kAlaH svabhAvo niyatiryadR^ichChA bhUtAni yoniH puruSha iti chintyA | saMyoga eShAM na tvAtmabhAvA\- dAtmApyanIshaH sukhaduHkhahetoH || 2|| te dhyAnayogAnugatA apashyan.h devAtmashaktiM svaguNairnigUDhAm | yaH kAraNAni nikhilAni tAni kAlAtmayuktAnyadhitiShThatyekaH || 3|| tamekanemiM trivR^itaM ShoDashAntaM shatArdhAraM viMshatipratyarAbhiH | aShTakaiH ShaDbhirvishvarUpaikapAshaM trimArgabhedaM dvinimittaikamoham || 4|| pa~nchasrotombuM pa~nchayonyugravakrAM pa~nchaprANormiM pa~nchabuddhyAdimUlAm | pa~nchAvartAM pa~nchaduHkhaughavegAM pa~nchAshadbhedAM pa~nchaparvAmadhImaH || 5|| sarvAjIve sarvasaMsthe bR^ihante asmin haMso bhrAmyate brahmachakre | pR^ithagAtmAnaM preritAraM cha matvA juShTastatastenAmR^itatvameti || 6|| udgItametatparamaM tu brahma tasmiMstrayaM supratiShThA.akSharaM cha | atrAntaraM brahmavido viditvA lInA brahmaNi tatparA yonimuktAH || 7|| saMyuktametat kSharamakSharaM cha vyaktAvyaktaM bharate vishvamIshaH | anIshashchAtmA badhyate bhoktR^i\- bhAvAj j~nAtvA devaM muchyate sarvapAshaiH || 8|| j~nAj~nau dvAvajAvIshanIshAvajA hyekA bhoktR^ibhogyArthayuktA | anantashchAtmA vishvarUpo hyakartA trayaM yadA vindate brahmametat || 9|| kSharaM pradhAnamamR^itAkSharaM haraH kSharAtmAnAvIshate deva ekaH | tasyAbhidhyAnAdyojanAttattva\- bhAvAt bhUyashchAnte vishvamAyAnivR^ittiH || 10|| j~nAtvA devaM sarvapAshApahAniH kShINaiH kleshairjanmamR^ityuprahANiH | tasyAbhidhyAnAttR^itIyaM dehabhede vishvaishvaryaM kevala AptakAmaH || 11|| etajj~neyaM nityamevAtmasaMsthaM nAtaH paraM veditavyaM hi ki~nchit | bhoktA bhogyaM preritAraM cha matvA sarvaM proktaM trividhaM brahmametat || 12|| vahneryathA yonigatasya mUrtirna dR^ishyate naiva cha li~NganAshaH | sa bhUya evendhanayonigR^ihya\- stadvobhayaM vai praNavena dehe || 13|| svadehamaraNiM kR^itvA praNavaM chottarAraNim | dhyAnanirmathanAbhyAsAdevaM pashyennigUDhavat || 14|| tileShu tailaM dadhinIva sarpi\- rApaH srotaHsvaraNIShu chAgniH | evamAtmA.atmani gR^ihyate.asau satyenainaM tapasAyo.anupashyati || 15|| sarvavyApinamAtmAnaM kShIre sarpirivArpitam | AtmavidyAtapomUlaM tadbrahmopaniShat param || 16|| dvitIyo.adhyAyaH | yu~njAnaH prathamaM manastattvAya savitA dhiyaH | agnerjyotirnichAyya pR^ithivyA adhyAbharat || 1|| yuktena manasA vayaM devasya savituH save | suvargeyAya shaktyA || 2|| yuktvAya manasA devAn suvaryato dhiyA divam | bR^ihajjyotiH kariShyataH savitA prasuvAti tAn || 3|| yu~njate mana uta yu~njate dhiyo viprA viprasya bR^ihato vipashchitaH | vi hotrA dadhe vayunAvideka inmahI devasya savituH pariShTutiH || 4|| yuje vAM brahma pUrvyaM namobhirvishloka etu pathyeva sUreH | shR^iNvantu vishve amR^itasya putrA A ye dhAmAni divyAni tasthuH || 5|| agniryatrAbhimathyate vAyuryatrAdhirudhyate | somo yatrAtirichyate tatra sa~njAyate manaH || 6|| savitrA prasavena juSheta brahma pUrvyam | yatra yoniM kR^iNavase na hi te pUrtamakShipat || 7|| trirunnataM sthApya samaM sharIraM hR^idIndriyANi manasA sanniveshya | brahmoDupena pratareta vidvAn.h srotAMsi sarvANi bhayAnakAni || 8|| prANAn prapIDyeha saMyuktacheShTaH kShINe prANe nAsikayochChvasIta | duShTAshvayuktamiva vAhamenaM vidvAn mano dhArayetApramattaH || 9|| same shuchau sharkarAvahnivAlikA\- vivarjite shabdajalAshrayAdibhiH | manonukUle na tu chakShupIDane guhAnivAtAshrayaNe prayojayet || 10|| nIhAradhUmArkAnilAnalAnAM khadyotavidyutsphaTikashashInAm | etAni rUpANi puraHsarANi brahmaNyabhivyaktikarANi yoge || 11|| pR^ithivyaptejo.anilakhe samutthite pa~nchAtmake yogaguNe pravR^itte | na tasya rogo na jarA na mR^ityuH prAptasya yogAgnimayaM sharIram || 12|| laghutvamArogyamalolupatvaM varNaprasAdaH svarasauShThavaM cha | gandhaH shubho mUtrapurIShamalpaM yogapravR^ittiM prathamAM vadanti || 13|| yathaiva bimbaM mR^idayopaliptaM tejomayaM bhrAjate tat sudhAntam | tadvA.a.atmatattvaM prasamIkShya dehI ekaH kR^itArtho bhavate vItashokaH || 14|| yadAtmatattvena tu brahmatattvaM dIpopameneha yuktaH prapashyet | ajaM dhruvaM sarvatattvairvishuddhaM j~nAtvA devaM muchyate sarvapApaiH || 15|| eSho ha devaH pradisho.anu sarvAH | pUrvo ha jAtaH sa u garbhe antaH | sa eva jAtaH sa janiShyamANaH pratya~N janAstiShThati sarvatomukhaH || 16|| yo devo agnau yo.apsu yo vishvaM bhuvanamAvivesha | ya oShadhIShu yo vanaspatiShu tasmai devAya namo namaH || 17|| tR^itIyo.adhyAyaH | ya eko jAlavAnIshata IshanIbhiH sarvA.NllokAnIshata IshanIbhiH | ya evaika udbhave sambhave cha ya etad viduramR^itAste bhavanti || 1|| eko hi rudro na dvitIyAya tasthu\- rya imA.NllokAnIshata IshanIbhiH | pratya~N janAstiShThati sa~nchukochAntakAle saMsR^ijya vishvA bhuvanAni gopAH || 2|| vishvatashchakShuruta vishvatomukho vishvatobAhuruta vishvataspAt | saM bAhubhyAM dhamati sampatatrai\- rdyAvAbhUmI janayan deva ekaH || 3|| yo devAnAM prabhavashchodbhavashcha vishvAdhipo rudro maharShiH | hiraNyagarbhaM janayAmAsa pUrvaM sa no buddhyA shubhayA saMyunaktu || 4|| yA te rudra shivA tanUraghorA.apApakAshinI | tayA nastanuvA shantamayA girishantAbhichAkashIhi || 5|| yAbhiShuM girishanta haste bibharShyastave | shivAM giritra tAM kuru mA hiMsIH puruShaM jagat || 6|| tataH paraM brahma paraM bR^ihantaM yathAnikAyaM sarvabhUteShu gUDham | vishvasyaikaM pariveShTitAra\- mIshaM taM j~nAtvA.amR^itA bhavanti || 7|| vedAhametaM puruShaM mahAnta\- mAdityavarNaM tamasaH parastAt | tameva viditvAtimR^ityumeti nAnyaH panthA vidyate.ayanAya || 8|| yasmAt paraM nAparamasti ki~nchidya\- smAnnaNIyo na jyAyo.asti kashchit | vR^ikSha iva stabdho divi tiShThatyeka\- stenedaM pUrNaM puruSheNa sarvam || 9|| tato yaduttaratataM tadarUpamanAmayam | ya etadviduramR^itAste bhavanti athetare duHkhamevApiyanti || 10|| sarvAnana shirogrIvaH sarvabhUtaguhAshayaH | sarvavyApI sa bhagavAMstasmAt sarvagataH shivaH || 11|| mahAn prabhurvai puruShaH satvasyaiSha pravartakaH | sunirmalAmimAM prAptimIshAno jyotiravyayaH || 12|| a~NguShThamAtraH puruSho.antarAtmA sadA janAnAM hR^idaye sanniviShTaH | hR^idA manIShA manasAbhiklR^ipto ya etad viduramR^itAste bhavanti || 13|| sahasrashIrShA puruShaH sahasrAkShaH sahasrapAt | sa bhUmiM vishvato vR^itvA atyatiShThaddashA~Ngulam || 14|| puruSha eveda{\m+} sarvaM yad bhUtaM yachcha bhavyam | utAmR^itatvasyeshAno yadannenAtirohati || 15|| sarvataH pANipAdaM tat sarvato.akShishiromukham | sarvataH shrutimalloke sarvamAvR^itya tiShThati || 16|| sarvendriyaguNAbhAsaM sarvendriyavivarjitam | sarvasya prabhumIshAnaM sarvasya sharaNaM suhR^it || 17|| navadvAre pure dehI haMso lelAyate bahiH | vashI sarvasya lokasya sthAvarasya charasya cha || 18|| apANipAdo javano grahItA pashyatyachakShuH sa shR^iNotyakarNaH | sa vetti vedyaM na cha tasyAsti vettA tamAhuragryaM puruShaM mahAntam || 19|| aNoraNIyAn mahato mahIyA\- nAtmA guhAyAM nihito.asya jantoH | tamakratuH pashyati vItashoko dhAtuH prasAdAnmahimAnamIsham || 20|| vedAhametamajaraM purANaM sarvAtmAnaM sarvagataM vibhutvAt | janmanirodhaM pravadanti yasya brahmavAdino hi pravadanti nityam || 21|| chaturtho.adhyAyaH | ya eko.avarNo bahudhA shaktiyogAd.h varaNAnanekAn nihitArtho dadhAti | vichaiti chAnte vishvamAdau cha devaH sa no buddhyA shubhayA saMyunaktu || 1|| tadevAgnistadAditya\- stadvAyustadu chandramAH | tadeva shukraM tad brahma tadApastat prajApatiH || 2|| tvaM strI tvaM pumAnasi tvaM kumAra uta vA kumArI | tvaM jIrNo daNDena va~nchasi tvaM jAto bhavasi vishvatomukhaH || 3|| nIlaH pata~Ngo harito lohitAkSha\- staDidgarbha R^itavaH samudrAH | anAdimat tvaM vibhutvena vartase yato jAtAni bhuvanAni vishvA || 4|| ajAmekAM lohitashuklakR^iShNAM bahvIH prajAH sR^ijamAnAM sarUpAH | ajo hyeko juShamANo.anushete jahAtyenAM bhuktabhogAmajo.anyaH || 5|| dvA suparNA sayujA sakhAyA samAnaM vR^ikShaM pariShasvajAte | tayoranyaH pippalaM svAdvattyana\- shnannanyo abhichAkashIti || 6|| samAne vR^ikShe puruSho nimagno.a\- nIshayA shochati muhyamAnaH | juShTaM yadA pashyatyanyamIshamasya mahimAnamiti vItashokaH || 7|| R^icho akShare parame vyoman.h yasmindevA adhi vishve niSheduH | yastaM na veda kimR^ichA kariShyati ya ittadvidusta ime samAsate || 8|| ChandAMsi yaj~nAH kratavo vratAni bhUtaM bhavyaM yachcha vedA vadanti | asmAn mAyI sR^ijate vishvameta\- ttasmiMshchAnyo mAyayA sanniruddhaH || 9|| mAyAM tu prakR^itiM vidyAnmAyinaM cha maheshvaram | tasyavayavabhUtaistu vyAptaM sarvamidaM jagat || 10|| yo yoniM yonimadhitiShThatyeko yasminnidaM saM cha vichaiti sarvam | tamIshAnaM varadaM devamIDyaM nichAyyemAM shAntimatyantameti || 11|| yo devAnAM prabhavashchodbhavashcha vishvAdhipo rudro maharShiH | hiraNyagarbhaM pashyata jAyamAnaM sa no buddhyA shubhayA saMyunaktu || 12|| yo devAnAmadhipo yasminllokA adhishritAH | ya Ishe asya dvipadashchatuShpadaH kasmai devAya haviShA vidhema || 13|| sUkShmAtisUkShmaM kalilasya madhye vishvasya sraShThAramanekarUpam | vishvasyaikaM pariveShTitAraM j~nAtvA shivaM shAntimatyantameti || 14|| sa eva kAle bhuvanasya goptA vishvAdhipaH sarvabhUteShu gUDhaH | yasmin yuktA brahmarShayo devatAshcha tamevaM j~nAtvA mR^ityupAshAMshChinatti || 15|| ghR^itAt paraM maNDamivAtisUkShmaM j~nAtvA shivaM sarvabhUteShu gUDham | vishvasyaikaM pariveShTitAraM j~nAtvA devaM muchyate sarvapAshaiH || 16|| eSha devo vishvakarmA mahAtmA sadA janAnAM hR^idaye sanniviShTaH | hR^idA manIShA manasAbhiklR^ipto ya etad viduramR^itAste bhavanti || 17|| yadA.atamastAnna divA na rAtriH na sannachAsachChiva eva kevalaH | tadakSharaM tat saviturvareNyaM praj~nA cha tasmAt prasR^itA purANI || 18|| nainamUrdhvaM na tirya~nchaM na madhye na parijagrabhat | na tasya pratimA asti yasya nAma mahad yashaH || 19|| na sandR^ishe tiShThati rUpamasya na chakShuShA pashyati kashchanainam | hR^idA hR^idisthaM manasA ya ena\- mevaM viduramR^itAste bhavanti || 20|| ajAta ityevaM kashchidbhIruH prapadyate | rudra yatte dakShiNaM mukhaM tena mAM pAhi nityam || 21|| mA nastoke tanaye mA na AyuShi mA no goShu mA na ashveShu rIriShaH | vIrAn mA no rudra bhAmito vadhIrhaviShmantaH sadAmit tvA havAmahe || 22|| pa~nchamo.adhyAyaH | dve akShare brahmapare tvanante vidyAvidye nihite yatra gUDhe | kSharaM tvavidyA hyamR^itaM tu vidyA vidyAvidye Ishate yastu so.anyaH || 1|| yo yoniM yonimadhitiShThatyeko vishvAni rUpANi yonIshcha sarvAH | R^iShiM prasUtaM kapilaM yastamagre j~nAnairbibharti jAyamAnaM cha pashyet || 2|| ekaika jAlaM bahudhA vikurva\- nnasmin kShetre saMharatyeSha devaH | bhUyaH sR^iShTvA patayastatheshaH sarvAdhipatyaM kurute mahAtmA || 3|| sarvA disha Urdhvamadhashcha tiryak.h prakAshayan bhrAjate yadvanaDvAn | evaM sa devo bhagavAn vareNyo yonisvabhAvAnadhitiShThatyekaH || 4|| yachcha svabhAvaM pachati vishvayoniH pAchyAMshcha sarvAn pariNAmayed yaH | sarvametad vishvamadhitiShThatyeko guNAMshcha sarvAn viniyojayed yaH || 5|| tad vedaguhyopaniShatsu gUDhaM tad brahmA vedate brahmayonim | ye pUrvaM devA R^iShayashcha tad vidu\- ste tanmayA amR^itA vai babhUvuH || 6|| guNAnvayo yaH phalakarmakartA kR^itasya tasyaiva sa chopabhoktA | sa vishvarUpastriguNastrivartmA prANAdhipaH sa~ncharati svakarmabhiH || 7|| a~NguShThamAtro ravitulyarUpaH sa~NkalpAha~NkArasamanvito yaH | buddherguNenAtmaguNena chaiva ArAgramAtro.apyaparo.api dR^iShTaH || 8|| bAlAgrashatabhAgasya shatadhA kalpitasya cha | bhAgo jIvaH sa vij~neyaH sa chAnantyAya kalpate || 9|| naiva strI na pumAneSha na chaivAyaM napuMsakaH | yadyachCharIramAdatte tene tene sa yujyate || 10|| sa~NkalpanasparshanadR^iShTimohai\- rgrAsAmbuvR^iShTyAtmavivR^iddhijanma | karmAnugAnyanukrameNa dehI sthAneShu rUpANyabhisamprapadyate || 11|| sthUlAni sUkShmANi bahUni chaiva rUpANi dehI svaguNairvR^iNoti | kriyAguNairAtmaguNaishcha teShAM saMyogaheturaparo.api dR^iShTaH || 12|| anAdyanantaM kalilasya madhye vishvasya sraShThAramanekarUpam | vishvasyaikaM pariveShTitAraM j~nAtvA devaM muchyate sarvapAshaiH || 13|| bhAvagrAhyamanIDAkhyaM bhAvAbhAvakaraM shivam | kalAsargakaraM devaM ye viduste jahustanum || 14|| ShaShTho.adhyAyaH | svabhAvameke kavayo vadanti kAlaM tathAnye parimuhyamAnAH | devasyaiSha mahimA tu loke yenedaM bhrAmyate brahmachakram || 1|| yenAvR^itaM nityamidaM hi sarvaM j~naH kAlakAro guNI sarvavid yaH | teneshitaM karma vivartate ha pR^ithivyaptejonilakhAni chintyam || 2|| tatkarma kR^itvA vinivartya bhUya\- stattvasya tAvena sametya yogam | ekena dvAbhyAM tribhiraShTabhirvA kAlena chaivAtmaguNaishcha sUkShmaiH || 3|| Arabhya karmANi guNAnvitAni bhAvAMshcha sarvAn viniyojayedyaH | teShAmabhAve kR^itakarmanAshaH karmakShaye yAti sa tattvato.anyaH || 4|| AdiH sa saMyoganimittahetuH parastrikAlAdakalo.api dR^iShTaH | taM vishvarUpaM bhavabhUtamIDyaM devaM svachittasthamupAsya pUrvam || 5|| sa vR^ikShakAlAkR^itibhiH paro.anyo yasmAt prapa~nchaH parivartate.ayam | dharmAvahaM pApanudaM bhageshaM j~nAtvAtmasthamamR^itaM vishvadhAma || 6|| tamIshvarANAM paramaM maheshvaraM taM devatAnAM paramaM cha daivatam | patiM patInAM paramaM parastAd.h\- vidAma devaM bhuvaneshamIDyam || 7|| na tasya kAryaM karaNaM cha vidyate na tatsamashchAbhyadhikashcha dR^ishyate | parAsya shaktirvividhaiva shrUyate svAbhAvikI j~nAnabalakriyA cha || 8|| na tasya kashchit patirasti loke na cheshitA naiva cha tasya li~Ngam | sa kAraNaM karaNAdhipAdhipo na chAsya kashchijjanitA na chAdhipaH || 9|| yastantunAbha iva tantubhiH pradhAnajaiH svabhAvataH | deva ekaH svamAvR^iNoti sa no dadhAtu brahmApyayam || 10|| eko devaH sarvabhUteShu gUDhaH sarvavyApI sarvabhUtAntarAtmA. karmAdhyakShaH sarvabhUtAdhivAsaH sAkShI chetA kevalo nirguNashcha || 11|| eko vashI niShkriyANAM bahUnA\- mekaM bIjaM bahudhA yaH karoti | tamAtmasthaM ye.anupashyanti dhIrA\- steShAM sukhaM shAshvataM netareShAm || 12|| nityo nityAnAM chetanashchetanAnA\- meko bahUnAM yo vidadhAti kAmAn | tatkAraNaM sA~NkhyayogAdhigamyaM j~nAtvA devaM muchyate sarvapAshaiH || 13|| na tatra sUryo bhAti na chandratArakaM nemA vidyuto bhAnti kuto.ayamagniH | tameva bhAntamanubhAti sarvaM tasya bhAsA sarvamidaM vibhAti || 14|| eko haMsaH bhuvanasyAsya madhye sa evAgniH salile sa.nniviShTaH | tameva viditvA atimR^ityumeti nAnyaH panthA vidyate.ayanAya || 15|| sa vishvakR^id vishvavidAtmayoni\- rj~naH kAlakAlo guNI sarvavid yaH | pradhAnakShetraj~napatirguNeshaH saMsAramokShasthitibandhahetuH || 16|| sa tanmayo hyamR^ita IshasaMstho j~naH sarvago bhuvanasyAsya goptA | ya Ishe.asya jagato nityameva nAnyo heturvidyata IshanAya || 17|| yo brahmANaM vidadhAti pUrvaM yo vai vedAMshcha prahiNoti tasmai | taM ha devaM AtmabuddhiprakAshaM mumukShurvai sharaNamahaM prapadye || 18|| niShkalaM niShkriyaM shAntaM niravadyaM nira~njanam | amR^itasya paraM setuM dagdhendanamivAnalam || 19|| yadA charmavadAkAshaM veShTayiShyanti mAnavAH | tadA devamavij~nAya duHkhasyAnto bhaviShyati || 20|| tapaHprabhAvAd devaprasAdAchcha brahma ha shvetAshvataro.atha vidvAn | atyAshramibhyaH paramaM pavitraM provAcha samyagR^iShisa~NghajuShTam || 21|| vedAnte paramaM guhyaM purAkalpe prachoditam | nAprashAntAya dAtavyaM nAputrAyAshiShyAya vA punaH || 22|| yasya deve parA bhaktiH yathA deve tathA gurau | tasyaite kathitA hyarthAH prakAshante mahAtmanaH || 23|| prakAshante mahAtmana iti | OM saha nAvavatu | saha nau bhunaktu | saha vIryaM karavAvahai | tejasvi nAvadhItamastu | mA vidviShAvahai || OM shAntiH shAntiH shAntiH || ## Encoded and proofread by Sunder Hattangadi Proofread by John Manetta \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}