% Text title : muNDakopaniShat % File name : mundaka.itx % Category : upanishhat, svara % Location : doc\_upanishhat % Author : Vedic Rishis % Transliterated by : Kim Paulsen % Proofread by : Avinash Sathaye, P.P.Narayanaswami. John Manetta, NA % Description-comments : 5/108; Atharva Veda, Mukhya upanishad % Latest update : July 20,1999, November 5, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Mundaka Upanishad ..}## \itxtitle{.. muNDakopaniShat ..}##\endtitles ## || shrIH || || muNDakopaniShat || OM bhadraM karNebhiH shR^iNuyAma devA bhadraM pashyemAxabhiryajatrAH | sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhirvyashema devahitaM yadAyuH || svasti na indro vR^iddhashravAH svasti naH pUShA vishvavedAH | svasti nastArkShyo ariShTanemiH svasti no bR^ihaspatirdadhAtu || || OM shAntiH shAntiH shAntiH || || OM brahmaNe namaH || \section{1} || prathamamuNDake prathamaH khaNDaH || OM brahmA devAnAM prathamaH sa.nbabhUva vishvasya kartA bhuvanasya goptA | sa brahmavidyAM sarvavidyApratiShThAmatharvAya jyeShThaputrAya prAha || 1|| atharvaNe yAM pravadeta brahmA.atharvA taM purovAchA~Ngire brahmavidyAm | sa bhAradvAjAya satyavAhAya prAha bhAradvAjo.a~Ngirase parAvarAm || 2|| shaunako ha vai mahAshAlo.a~NgirasaM vidhivadupasannaH paprachCha | kasminnu bhagavo vij~nAte sarvamidaM vij~nAtaM bhavatIti || 3|| tasmai sa hovAcha | dve vidye veditavye iti ha sma yadbrahmavido vadanti parA chaivAparA cha || 4|| tatrAparA R^igvedo yajurvedaH sAmavedo.atharvavedaH shikShA kalpo vyAkaraNaM niruktaM Chando jyotiShamiti | atha parA yayA tadakSharamadhigamyate || 5|| yattadadreshyamagrAhyamagotramavarNa\- machakShuHshrotraM tadapANipAdam | nityaM vibhuM sarvagataM susUkShmaM tadavyayaM yadbhUtayoniM paripashyanti dhIrAH || 6|| yathorNanAbhiH sR^ijate gR^ihNate cha yathA pR^ithivyAmoShadhayaH sa.nbhavanti | yathA sataH puruShAtkeshalomAni tathA.akSharAtsa.nbhavatIha vishvam || 7|| tapasA chIyate brahma tato.annamabhijAyate | annAtprANo manaH satyaM lokAH karmasu chAmR^itam || 8|| yaH sarvaj~naH sarvavidyasya j~nAnamayaM tapaH | tasmAdetadbrahma nAma rUpamannaM ca jAyate || 9|| || iti muNDakopaniShadi prathamamuNDake prathamaH khaNDaH || || prathamamuNDake dvitIyaH khaNDaH || tadetatsatyaM mantreShu karmANi kavayo yAnyapashyaMstAni tretAyAM bahudhA sa.ntatAni | tAnyAcharatha niyataM satyakAmA eSha vaH panthAH sukR^itasya loke || 1|| yadA lelAyate hyarchiH samiddhe havyavAhane | tadA.a.ajyabhAgAvantareNA.a.ahutIH pratipAdayet || 2|| (pratipAdayechChraddhayA hutam) yasyAgnihotramadarshamapaurNamAsa\- machAturmAsyamanAgrayaNamatithivarjitaM cha | ahutamavaishvadevamavidhinA huta\- mAsaptamAMstasya lokAn hinasti || 3|| kAlI karAlI cha manojavA cha sulohitA yA cha sudhUmravarNA | sphuli~NginI vishvaruchI cha devI lelAyamAnA iti sapta jihvAH || 4|| eteShu yashcharate bhrAjamAneShu yathAkAlaM chAhutayo hyAdadAyan | taM nayantyetAH sUryasya rashmayo yatra (tannayantyetAH) devAnAM patireko.adhivAsaH || 5|| ehyehIti tamAhutayaH suvarchasaH sUryasya rashmibhiryajamAnaM vahanti | priyAM vAchamabhivadantyo.archayantya eSha vaH puNyaH sukR^ito brahmalokaH || 6|| plavA hyete adR^iDhA yaj~narUpA aShTAdashoktamavaraM yeShu karma | etachChreyo ye.abhinandanti mUDhA jarAmR^ityuM te punarevApi yanti || 7|| avidyAyAmantare vartamAnAH svayaM dhIrAH paNDitaMmanyamAnAH | ja~NghanyamAnAH pariyanti mUDhA andhenaiva nIyamAnA yathAndhAH || 8|| avidyAyAM bahudhA vartamAnA vayaM kR^itArthA ityabhimanyanti bAlAH | yatkarmiNo na pravedayanti rAgA\- ttenAturAH kShINalokAshchyavante || 9|| iShTApUrtaM manyamAnA variShThaM nAnyachChreyo vedayante pramUDhAH | nAkasya pR^iShThe te sukR^ite.anubhUtvemaM lokaM hInataraM vA vishanti || 10|| tapaHshraddhe ye hyupavasantyaraNye shAntA vidvAMso bhaikShyacharyAM charantaH | sUryadvAreNa te virajAH prayAnti yatrAmR^itaH sa puruSho hyavyayAtmA || 11|| parIkShya lokAn karmachitAn brAhmaNo nirvedamAyAnnAstyakR^itaH kR^itena | tadvij~nAnArthaM sa gurumevAbhigachChet samitpANiH shrotriyaM brahmaniShTham || 12|| tasmai sa vidvAnupasannAya samyak prashAntachittAya shamAnvitAya | yenAkSharaM puruShaM veda satyaM provAcha tAM tattvato brahmavidyAm || 13|| || iti muNDakopaniShadi prathamamuNDake dvitIyaH khaNDaH || \section{2} || dvitIya muNDake prathamaH khaNDaH || tadetatsatyaM yathA sudIptAtpAvakAdvisphuli~NgAH sahasrashaH prabhavante sarUpAH | tathA.akSharAdvividhAH somya bhAvAH prajAyante tatra chaivApiyanti || 1|| divyo hyamUrtaH puruShaH sabAhyAbhyantaro hyajaH | aprANo hyamanAH shubhro hyakSharAtparataH paraH || 2|| etasmAjjAyate prANo manaH sarvendriyANi cha | khaM vAyurjyotirApaH pR^ithivI vishvasya dhAriNI || 3|| agnirmUrdhA chakShuShI chandrasUryau dishaH shrotre vAgvivR^itAshcha vedAH | vAyuH prANo hR^idayaM vishvamasya padbhyAM pR^ithivI hyeSha sarvabhUtAntarAtmA || 4|| tasmAdagniH samidho yasya sUryaH somAtparjanya oShadhayaH pR^ithivyAm | pumAn retaH si~nchati yoShitAyAM bahvIH prajAH puruShAtsa.nprasUtAH || 5|| tasmAdR^ichaH sAma yajU{\m+}Shi dIkShA yaj~nAshcha sarve kratavo dakShiNAshcha | saMvatsarashcha yajamAnashcha lokAH somo yatra pavate yatra sUryaH || 6|| tasmAchcha devA bahudhA sa.nprasUtAH sAdhyA manuShyAH pashavo vayA{\m+}si | prANApAnau vrIhiyavau tapashcha shraddhA satyaM brahmacharyaM vidhishcha || 7|| sapta prANAH prabhavanti tasmA\- tsaptArchiShaH samidhaH sapta homAH | sapta ime lokA yeShu charanti prANA guhAshayA nihitAH sapta sapta || 8|| ataH samudrA girayashcha sarve.asmA\- tsyandante sindhavaH sarvarUpAH | atashcha sarvA oShadhayo rasashcha yenaiSha bhUtaistiShThate hyantarAtmA || 9|| puruSha evedaM vishvaM karma tapo brahma parAmR^itam | etadyo veda nihitaM guhAyAM so.avidyAgranthiM vikiratIha somya || 10|| || iti muNDakopaniShadi dvitIyamuNDake prathamaH khaNDaH || || dvitIya muNDake dvitIyaH khaNDaH || AviH sa.nnihitaM guhAcharaM nAma mahatpadamatraitatsamarpitam | ejatprANannimiShachcha yadetajjAnatha sadasadvareNyaM paraM vij~nAnAdyadvariShThaM prajAnAm || 1|| yadarchimadyadaNubhyo.aNu cha yasmi.NllokA nihitA lokinashcha | tadetadakSharaM brahma sa prANastadu vA~NmanaH tadetatsatyaM tadamR^itaM tadveddhavyaM somya viddhi || 2|| dhanurgR^ihItvaupaniShadaM mahAstraM sharaM hyupAsAnishitaM sa.ndhayIta | (sa.ndadhIta) Ayamya tadbhAvagatena chetasA lakShyaM tadevAkSharaM somya viddhi || 3|| praNavo dhanuH sharo hyAtmA brahma tallakShyamuchyate | apramattena veddhavyaM sharavattanmayo bhavet || 4|| yasmin dyauH pR^ithivI chAntarikShamotaM manaH saha prANaishcha sarvaiH | tamevaikaM jAnatha AtmAnamanyA vAcho vimu~nchathAmR^itasyaiSha setuH || 5|| arA iva rathanAbhau saMhatA yatra nADyaH | sa eSho.antashcharate bahudhA jAyamAnaH | omityevaM dhyAyatha AtmAnaM svasti vaH pArAya tamasaH parastAt || 6|| (parAya) yaH sarvaj~naH sarvavidyasyaiSha mahimA bhuvi | divye brahmapure hyeSha vyomnyAtmA pratiShThitaH || (sa.npratiShThitaH) manomayaH prANasharIranetA pratiShThito.anne hR^idayaM sa.nnidhAya | tadvij~nAnena paripashyanti dhIrA AnandarUpamamR^itaM yadvibhAti || 7|| bhidyate hR^idayagranthishChidyante sarvasaMshayAH | kShIyante chAsya karmANi tasmindR^iShTe parAvare || 8|| hiraNmaye pare koshe virajaM brahma niShkalam | tachChubhraM jyotiShAM jyotistadyadAtmavido viduH || 9|| na tatra sUryo bhAti na chandratArakaM nemA vidyuto bhAnti kuto.ayamagniH | tameva bhAntamanubhAti sarvaM tasya bhAsA sarvamidaM vibhAti || 10|| brahmaivedamamR^itaM purastAdbrahma pashchAdbrahma dakShiNatashchottareNa | adhashchordhvaM cha prasR^itaM brahmaivedaM vishvamidaM variShTham || 11|| || iti muNDakopaniShadi dvitIyamuNDake dvitIyaH khaNDaH || \section{3} || tR^itIya muNDake prathamaH khaNDaH || dvA suparNA sayujA sakhAyA samAnaM vR^ikShaM pariShasvajAte | tayoranyaH pippalaM svAdvattyanashnannanyo abhichAkashIti || 1|| samAne vR^ikShe puruSho nimagno\- .anIshayA shochati muhyamAnaH | juShTaM yadA pashyatyanyamIsha\- masya mahimAnamiti vItashokaH || 2|| yadA pashyaH pashyate rukmavarNaM kartAramIshaM puruShaM brahmayonim | tadA vidvAn puNyapApe vidhUya nira~njanaH paramaM sAmyamupaiti || 3|| prANo hyeSha yaH sarvabhUtairvibhAti vijAnan vidvAn bhavate nAtivAdI | AtmakrIDa AtmaratiH kriyAvA\- neSha brahmavidAM variShThaH || 4|| satyena labhyastapasA hyeSha AtmA samyagj~nAnena brahmacharyeNa nityam | antaHsharIre jyotirmayo hi shubhro yaM pashyanti yatayaH kShINadoShAH || 5|| satyameva jayate nAnR^itaM (jayati) satyena panthA vitato devayAnaH | yenAkramantyR^iShayo hyAptakAmA yatra tatsatyasya paramaM nidhAnam || 6|| bR^ihachcha taddivyamachintyarUpaM sUkShmAchcha tatsUkShmataraM vibhAti | dUrAtsudUre tadihAntike cha pashyatsvihaiva nihitaM guhAyAm || 7|| na chakShuShA gR^ihyate nApi vAchA nAnyairdevaistapasA karmaNA vA | j~nAnaprasAdena vishuddhasattva- statastu taM pashyate niShkalaM dhyAyamAnaH || 8|| eSho.aNurAtmA chetasA veditavyo yasminprANaH pa~nchadhA saMvivesha | prANaishchittaM sarvamotaM prajAnAM yasminvishuddhe vibhavatyeSha AtmA || 9|| yaM yaM lokaM manasA saMvibhAti vishuddhasattvaH kAmayate yAMshcha kAmAn | taM taM lokaM jayate tAMshcha kAmAM\- stasmAdAtmaj~naM hyarchayedbhUtikAmaH || 10|| || iti muNDakopaniShadi tR^itIyamuNDake prathamaH khaNDaH || || tR^itIyamuNDake dvitIyaH khaNDaH || sa vedaitatparamaM brahma dhAma yatra vishvaM nihitaM bhAti shubhram | upAsate puruShaM ye hyakAmAste shukrametadativartanti dhIrAH || 1|| kAmAn yaH kAmayate manyamAnaH sa kAmabhirjAyate tatra tatra | paryAptakAmasya kR^itAtmanastu ihaiva sarve pravilIyanti kAmAH || 2|| nAyamAtmA pravachanena labhyo na medhayA na bahunA shrutena | yamevaiSha vR^iNute tena labhya\- stasyaiSha AtmA vivR^iNute tanUM svAm || 3|| (AtmA vR^iNute) nAyamAtmA balahInena labhyo na cha pramAdAttapaso vApyali~NgAt | etairupAyairyatate yastu vidvAM- stasyaiSha AtmA vishate brahmadhAma || 4|| sa.nprApyainamR^iShayo j~nAnatR^iptAH kR^itAtmAno vItarAgAH prashAntAH | te sarvagaM sarvataH prApya dhIrA yuktAtmAnaH sarvamevAvishanti || 5|| vedAntavij~nAnasunishchitArthAH sa.nnyAsayogAdyatayaH shuddhasattvAH | te brahmalokeShu parAntakAle parAmR^itAH parimuchyanti sarve || 6|| gatAH kalAH pa~nchadasha pratiShThA devAshcha sarve pratidevatAsu | karmANi vij~nAnamayashcha AtmA pare.avyaye sarve ekIbhavanti || 7|| yathA nadyaH syandamAnAH samudre\- .astaM gachChanti nAmarUpe vihAya | tathA vidvAn nAmarUpAdvimuktaH parAtparaM puruShamupaiti divyam || 8|| sa yo ha vai tatparamaM brahma veda brahmaiva bhavati nAsyAbrahmavitkule bhavati | tarati shokaM tarati pApmAnaM guhAgranthibhyo vimukto.amR^ito bhavati || 9|| tadetadR^ichA.abhyuktam | kriyAvantaH shrotriyA brahmaniShThAH svayaM juhvata ekarShiM shraddhayantaH | teShAmevaitAM brahmavidyAM vadeta shirovrataM vidhivadyaistu chIrNam || 10|| tadetatsatyamR^iShira~NgirAH purovAcha naitadachIrNavrato.adhIte | namaH paramaR^iShibhyo namaH paramaR^iShibhyaH || 11|| || iti muNDakopaniShadi tR^itIyamuNDake dvitIyaH khaNDaH || OM bhadraM karNebhiH shR^iNuyAma devA bhadraM pashyemAxabhiryajatrAH | sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhirvyashema devahitaM yadAyuH || svasti na indro vR^iddhashravAH svasti naH pUShA vishvavedAH | svasti nastArkShyo ariShTanemiH svasti no bR^ihaspatirdadhAtu || || OM shAntiH shAntiH shAntiH || || ityatharvavedIya muNDakopaniShatsamAptA || ## Encoded by Kim Paulsen Proofread by Avinash Sathaye, P.P.Narayanaswami. John Manetta, NA \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}