% Text title : Brahmavidya Upanishad % File name : brahmavidya.itx % Category : upanishhat, upanishad % Location : doc\_upanishhat % Author : Vedic tradition % Transliterated by : Sunder Hattangadi (sunderh at hotmail.com) % Proofread by : Sunder Hattangadi (sunderh at hotmail.com) % Description-comments : 40 / 108; Krishna Yajurveda - Yoga Upanishad % Latest update : Feb. 16, 2000 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Brahmavidya Upanishad ..}## \itxtitle{.. brahmavidyopaniShat ..}##\endtitles ## svAvidyAtatkAryajAta.n yadvidyApahnava.n gatam.h . taddha.nsavidyAniShpanna.n rAmachandrapadaM bhaje .. AUM saha nAvavatu .. saha nau bhunaktu .. saha vIrya.n karavAvahai .. tejasvinAvadhItamastu mA vidviShAvahai .. AUM shAntiH shAntiH shAntiH .. atha brahmavidyopaniShaduchyate .. prasAdAdbrahmaNastasya viShNoradbhutakarmaNaH . rahasyaM brahmavidyAyA dhruvAgni.n samprachakShate .. 1.. AUMityekAkSharaM brahma yaduktaM brahmavAdibhiH . sharIra.n tasya vakShyAmi sthAna.n kAlatraya.n tathA .. 2.. tatra devAstrayaH proktA lokA vedAstrayo.agnayaH . tisro mAtrArdhamAtrA cha tryakSharasya shivasya tu .. 3.. R^igvedo gArhapatya.n cha pR^ithivI brahma eva cha . AkArasya sharIra.n tu vyAkhyAtaM brahmavAdibhiH .. 4.. yajurvedo.antarikSha.n cha dakShiNAgnistathaiva cha . viShNushcha bhagavAndeva ukAraH parikIrtitaH .. 5.. sAmavedastathA dyaushchAhavanIyastathaiva cha . IshvaraH paramo devo makAraH parikIrtitaH .. 6.. sUryamaNDalamadhye.atha hyakAraH sha~NkhamadhyagaH . ukArashchandrasa.nkAshastasya madhye vyavasthitaH .. 7.. makArastvagnisa.nkAsho vidhUmo vidyutopamaH . tisro mAtrAstathA j~neyA somasUryAgnirUpiNaH .. 8.. shikhA tu dIpasa.nkAshA tasminnupari vartate . ardhamAtra tathA j~neyA praNavasyopari sthitA .. 9.. padmasUtranibhA sUkShmA shikhA sA dR^ishyate parA . sA nADI sUryasa.nkAshA sUryaM bhittvA tathAparA .. 10.. dvisaptatisahasrANi nADIM bhittvA cha mUrdhani . varadaH sarvabhUtAnA.n sarva.n vyApyAvatiShThati .. 11.. kA.nsyaghaNTAninAdastu yathA lIyati shAntaye . o~NkArastu tathA yojyaH shAntaye sarvamichChatA .. 12.. yasminvilIyate shabdastatparaM brahma gIyate . dhiya.n hi lIyate brahma so.amR^itatvAya kalpate .. 13.. vAyuH prANastathAkAshastrividho jIvasa.nj~nakaH . sa jIvaH prANa ityukto vAlAgrashatakalpitaH .. 14.. nAbhisthAne sthita.n vishva.n shuddhatattva.n sunirmalam.h . Adityamiva dIpyanta.n rashmibhishchAkhila.n shivam.h .. 15.. sakAra.n cha hakAra.n cha jIvo japati sarvadA . nAbhirandhrAdviniShkrAnta.n viShayavyAptivarjitam.h .. 16.. teneda.n niShkala.n vidyAtkShIrAtsarpiryathA tathA . kAraNenAtmanA yuktaH prANAyAmaishcha pa~nchabhiH .. 17.. chatuShkalA samAyukto bhrAmyate cha hR^idisthitaH . golakastu yadA dehe kShIradaNDena vA hataH .. 18.. etasminvasate shIghramavishrAntaM mahAkhagaH . yAvannishvasito jIvastAvanniShkalatA.n gataH .. 19.. nabhastha.n niShkala.n dhyAtvA muchyate bhavabandhanAt.h anAhatadhvaniyuta.n ha.nsa.n yo veda hR^idgatam.h .. 20.. svaprakAshachidAnanda.n sa ha.nsa iti gIyate . rechakaM pUrakaM muktvA kumbhakena sthitaH sudhIH .. 21.. nAbhikande samau kR^itvA prANApAnau samAhitaH . mastakasthAmR^itAsvAdaM pItvA dhyAnena sAdaram.h .. 22.. dIpAkAraM mahAdeva.n jvalanta.n nAbhimadhyame . abhiShichyAmR^itenaiva ha.nsa ha.nseti yo japet.h .. 23.. jarAmaraNarogAdi na tasya bhuvi vidyate . eva.n dine dine kuryAdaNimAdivibhUtaye .. 24.. IshvaratvamavApnoti sadAbhyAsarataH pumAn.h . bahavo naikamArgeNa prAptA nityatvamAgatAH .. 25.. ha.nsavidyAmR^ite loke nAsti nityatvasAdhanam.h . yo dadAti mahAvidyA.n ha.nsAkhyAM pArameshvarIm.h .. 26.. tasya dAsya.n sadA kuryAtpraj~nayA parayA saha . shubha.n vA.ashubhamanyadvA yadukta.n guruNA bhuvi .. 27.. tatkuryAdavichAreNa shiShyaH santoShasa.nyutaH . ha.nsavidyAmimA.n labdhvA gurushushrUShayA naraH .. 28.. AtmAnamAtmanA sAkShAdbrahma buddhvA sunishchalam.h . dehajAtyAdisambandhAnvarNAshramasamanvitAn.h .. 29.. vedashAstrANi chAnyAni padapA.nsumiva tyajet.h . gurubhakti.n sadA kuryAchChreyase bhUyase naraH .. 30.. gurureva hariH sAkShAnnAnya ityabravIchChR^itiH .. 31.. shrutyA yaduktaM paramArthameva tatsa.nshayo nAtra tataH samastam.h . shrutyA virodhe na bhavetpramANaM bhavedanarthAya vinA pramANam.h .. 32.. dehasthaH sakalo j~neyo niShkalo dehavarjitaH . Aptopadeshagamyo.asau sarvataH samavasthitaH .. 33.. ha.nsaha.nseti yo brUyAddha.nso brahmA hariH shivaH . guruvaktrAttu labhyeta pratyakSha.n sarvatomukham.h .. 34.. tileShu cha yathA tailaM puShpe gandha ivAshritaH . puruShasya sharIre.asminsa bAhyAbhyantare tathA .. 35.. ulkAhasto yathAloke dravyamAlokya tA.n tyajet.h . j~nAnena j~neyamAlokya pashchAjj~nAnaM parityajet.h .. 36.. puShpavatsakala.n vidyAdgandhastasya tu niShkalaH . vR^ikShastu sakala.n vidyAchChAyA tasya tu niShkalA .. 37.. niShkalaH sakalo bhAvaH sarvatraiva vyavasthitaH . upAyaH sakalastadvadupeyashchaiva niShkalaH .. 38.. sakale sakalo bhAvo niShkale niShkalastathA . ekamAtro dvimAtrashcha trimAtrashchaiva bhedataH .. 39.. ardhamAtra parA j~neyA tata UrdhvaM parAtparam.h . pa~nchadhA pa~nchadaivatya.n sakalaM paripaThyate .. 40.. brahmaNo hR^idayasthAna.n kaNThe viShNuH samAshritaH . tAlumadhye sthito rudro lalATastho maheshvaraH .. 41.. nAsAgre achyuta.n vidyAttasyAnte tu paraM padam.h . paratvAttu para.n nAstItyeva.n shAstrasya nirNayaH .. 42.. dehAtIta.n tu ta.n vidyAnnAsAgre dvAdashA~Ngulam.h . tadanta.n ta.n vijAnIyAttatrastho vyApayetprabhuH .. 43.. mano.apyanyatra nikShipta.n chakShuranyatra pAtitam.h . tathApi yoginA.n yogo hyavichChinnaH pravartate .. 44.. etattu parama.n guhyametattu parama.n shubham.h . nAtaH paratara.n ki~nchinnAtaH paratara.n shubham.h .. 45.. shuddhaj~nAnAmR^itaM prApya paramAkSharanirNayam.h . guhyAdguhyatama.n gopya.n grahaNIyaM prayatnataH .. 46.. nAputrAya pradAtavya.n nAshiShyAya kadAchana . gurudevAya bhaktAya nityaM bhaktiparAya cha .. 47.. pradAtavyamida.n shAstra.n netarebhyaH pradApayet.h . dAtAsya naraka.n yAti siddhyate na kadAchana .. 48.. gR^ihastho brahmachArI cha vAnaprasthashcha bhikShukaH . yatra tatra sthito j~nAnI paramAkSharavitsadA .. 49.. viShayI viShayAsakto yAti dehAntare shubham.h . j~nAnAdevAsya shAstrasya sarvAvastho.api mAnavaH .. 50.. brahmahatyAshvamedhAdyaiH puNyapApairna lipyate . chodako bodhakashchaiva mokShadashcha paraH smR^itaH .. 51.. ityeSha.n trividho j~neya AchAryastu mahItale . chodako darshayenmArgaM bodhakaH sthAnamAcharet.h .. 52.. mokShadastu para.n tattva.n yajj~nAtvA paramashnute . pratyakShayajana.n dehe sa.nkShepAchChR^iNu gautama .. 53.. teneShTvA sa naro yAti shAshvataM padamavyayam.h . svayameva tu sampashyeddehe bindu.n cha niShkalam.h .. 54.. ayane dve cha viShuve sadA pashyati mArgavit.h . kR^itvAyAmaM purA vatsa rechapUrakakumbhakAn.h .. 55.. pUrva.n chobhayamuchchArya archayettu yathAkramam.h . namaskAreNa yogena mudrayArabhya chArchayet.h .. 56.. sUryasya grahaNa.n vatsa pratyakShayajana.n smR^itam.h . j~nAnAtsAyujyamevokta.n toye toya.n yathA tathA .. 57.. ete guNAH pravartante yogAbhyAsakR^itashramaiH . tasmAdyoga.n samAdAya sarvaduHkhabahiShkR^itaH .. 58.. yogadhyAna.n sadA kR^itvA j~nAna.n tanmayatA.n vrajet.h . j~nAnAtsvarUpaM parama.n ha.nsamantra.n samuchcharet.h .. 59.. prANinA.n dehamadhye tu sthito ha.nsaH sadAchyutaH . ha.nsa eva para.n satya.n ha.nsa eva tu shaktikam.h .. 60.. ha.nsa eva para.n vAkya.n ha.nsa eva tu vAdikam.h . ha.nsa eva paro rudro ha.nsa eva parAtparam.h .. 61.. sarvadevasya madhyastho ha.nsa eva maheshvaraH . pR^ithivyAdishivAnta.n tu akArAdyAshcha varNakAH .. 62.. kUTAntA ha.nsa eva syAnmAtR^iketi vyavasthitAH . mAtR^ikArahitaM mantramAdishante na kutrachit.h .. 63.. ha.nsajyotiranUpamyaM madhye deva.n vyavasthitam.h . dakShiNAmukhamAshritya j~nAnamudrAM prakalpayet.h .. 64.. sadA samAdhi.n kurvIta ha.nsamantramanusmaran.h . nirmalasphaTikAkAra.n divyarUpamanuttamam.h .. 65.. madhyadeshe para.n ha.nsa.n j~nAnamudrAtmarUpakam.h . prANo.apAnaH samAnashchodAnavyAnau cha vAyavaH .. 66.. pa~nchakarmendriyairuktAH kriyAshaktibalodyatAH . nAgaH kUrmashcha kR^ikaro devadatto dhana~njayaH .. 67.. pa~nchaj~nAnendriyairyuktA j~nAnashaktibalodyatAH . pAvakaH shaktimadhye tu nAbhichakre raviH sthitaH .. 68.. bandhamudrA kR^itA yena nAsAgre tu svalochane . akArevahnirityAhurukAre hR^idi sa.nsthitaH .. 69.. makAre cha bhruvormadhye prANashaktyA prabodhayet.h . brahmagranthirakAre cha viShNugranthirhR^idi sthitaH .. 70.. rudragranthirbhruvormadhye bhidyate.akSharavAyunA . akAre sa.nsthito brahmA ukAre viShNurAsthitaH .. 71.. makAre sa.nsthito rudrastato.asyAntaH parAtparaH . kaNTha.n sa~Nkuchya nADyAdau stambhite yena shaktitaH .. 72.. rasanA pIDyamAneya.n ShoDashI vordhvagAmini . trikUTa.n trividhA chaiva golAkha.n nikhara.n tathA .. 73.. trisha~Nkhavajramo~NkAramUrdhvanAlaM bhruvormukham.h . kuNDalI.n chAlayanprANAnbhedayanshashimaNDalam.h .. 74.. sAdhayanvajrakumbhAni navadvArANi bandhayet.h . sumanaHpavanArUDhaH sarAgo nirguNastathA .. 75.. brahmasthAne tu nAdaH syAchChAkinyAmR^itavarShiNI . ShaTchakramaNDaloddhAra.n j~nAnadIpaM prakAshayet.h .. 76.. sarvabhUtasthita.n deva.n sarvesha.n nityamarchayet.h . AtmarUpa.n tamAlokya j~nAnarUpa.n nirAmayam.h .. 77.. dR^ishyanta.n divyarUpeNa sarvavyApI nira~njanaH . ha.nsa ha.nsa vadedvAkyaM prANinA.n dehamAshritaH . saprANApAnayorgranthirajapetyabhidhIyate .. 78.. sahasrameka.n dvayuta.n ShaTshata.n chaiva sarvadA . uchcharanpaThito ha.nsaH so.ahamityabhidhIyate .. 79.. pUrvabhAge hyadholi~Nga.n shikhinyA.n chaiva pashchimam.h . jyotirli~NgaM bhruvormadhye nitya.n dhyAyetsadA yatiH .. 80.. achyuto.ahamachintyo.ahamatarkyo.ahamajo.asmyaham.h . aprANo.ahamakAyo.ahamana~Ngo.asmyabhayo.asmyaham.h .. 81.. ashabdo.ahamarUpo.ahamasparsho.asmyahamadvayaH . araso.ahamagandho.ahamanAdiramR^ito.asmyaham.h .. 82.. akShayo.ahamali~Ngo.ahamajaro.asmyakalo.asmyaham.h . aprANo.ahamamUko.ahamachintyo.asmyakR^ito.asmyaham.h .. 83.. antaryAmyahamagrAhyo.anirdeshyo.ahamalakShaNaH . agotro.ahamagAtro.ahamachakShuShko.asmyavAgaham.h .. 84.. adR^ishyo.ahamavarNo.ahamakhaNDo.asmyahamadbhutaH . ashruto.ahamadR^iShTo.ahamanveShTavyo.amaro.asmyaham.h .. 85.. avAyurapyanAkAsho.atejasko.avyabhichAryaham.h . amato.ahamajAto.ahamatisUkShmo.avikAryaham.h .. 86.. arajasko.atamasko.ahamasattvosmyaguNo.asmyaham.h . amAyo.anubhavAtmAhamananyo.aviShayo.asmyaham.h .. 87.. advaito.ahamapUrNo.ahamabAhyo.ahamanantaraH . ashroto.ahamadIrgho.ahamavyakto.ahamanAmayaH .. 88.. advayAnandavij~nAnaghano.asmyahamavikriyaH . anichCho.ahamalepo.ahamakartAsmyahamadvayaH .. 89.. avidyAkAryahIno.ahamavAgrasanagocharaH . analpo.ahamashoko.ahamavikalpo.asmyavijvalan.h .. 90.. AdimadhyAntahIno.ahamAkAshasadR^isho.asmyaham.h . AtmachaitanyarUpo.ahamahamAnandachidghanaH .. 91.. AnandAmR^itarUpo.ahamAtmasa.nsthohamantaraH . AtmakAmohamAkAshAtparamAtmeshvarosmyaham.h .. 92.. IshAnosmyahamIDyo.ahamahamuttamapUruShaH . utkR^iShTo.ahamupadraShTA ahamuttarato.asmyaham.h .. 93.. kevalo.aha.n kaviH karmAdhyakSho.aha.n karaNAdhipaH . guhAshayo.aha.n goptAha.n chakShuShashchakShurasmyaham.h .. 94.. chidAnando.asmyaha.n chetA chidghanashchinmayo.asmyaham.h . jyotirmayo.asmyaha.n jyAyA~njyotiShA.n jyotirasmyaham.h .. 95.. tamasaH sAkShyaha.n turyaturyo.aha.n tamasaH paraH . divyo devo.asmi durdarsho dR^iShTAdhyAyo dhruvo.asmyaham.h .. 96.. nityo.aha.n niravadyo.aha.n niShkriyo.asmi nira~njanaH . nirmalo nirvikalpo.aha.n nirAkhyAto.asmi nishchalaH .. 97.. nirvikAro nityapUto nirguNo niHspR^iho.asmyaham.h . nirindriyo niyantAha.n nirapekSho.asmi niShkalaH .. 98.. puruShaH paramAtmAhaM purANaH paramo.asmyaham.h . parAvaro.asmyahaM prAj~naH prapa~nchopashamo.asmyaham.h .. 99.. parAmR^ito.asmyahaM pUrNaH prabhurasmi purAtanaH . pUrNAnandaikabodho.ahaM pratyagekaraso.asmyaham.h .. 100.. praj~nAto.ahaM prashAnto.ahaM prakAshaH parameshvaraH . ekadA chintyamAno.aha.n dvaitAdvaitavilakShaNaH .. 101.. buddho.ahaM bhUtapAlo.ahaM bhArUpo bhagavAnaham.h . mahAj~neyo mahAnasmi mahAj~neyo maheshvaraH .. 102.. vimukto.aha.n vibhuraha.n vareNyo vyApako.asmyaham.h . vaishvAnaro vAsudevo vishvatashchakShurasmyaham.h .. 103.. vishvAdhiko.aha.n vishado viShNurvishvakR^idasmyaham.h . shuddho.asmi shukraH shAnto.asmi shAshvato.asmi shivo.asmyaham.h .. 104.. sarvabhUtAntarAtmahamahamasmi sanAtanaH . aha.n sakR^idvibhAto.asmi sve mahimni sadA sthitaH .. 105.. sarvAntaraH svaya.njyotiH sarvAdhipatirasmyaham.h . sarvabhUtAdhivAso.aha.n sarvavyApI svarADaham.h .. 106.. samastasAkShI sarvAtmA sarvabhUtaguhAshayaH . sarvendriyaguNAbhAsaH sarvendriyavivarjitaH .. 107.. sthAnatrayavyatIto.aha.n sarvAnugrAhako.asmyaham.h . sachchidAnanda pUrNAtmA sarvapremAspado.asmyaham.h .. 108.. sachchidAnandamAtro.aha.n svaprakAsho.asmi chidghanaH . sattvasvarUpasanmAtrasiddhasarvAtmako.asmyaham.h .. 109.. sarvAdhiShThAnasanmAtraH svAtmabandhaharo.asmyaham.h . sarvagrAso.asmyaha.n sarvadraShTA sarvAnubhUraham.h .. 110.. eva.n yo veda tattvena sa vai puruSha uchyata ityupaniShat.h .. AUM saha nAvavatu .. saha nau bhunaktu .. saha vIrya.n karavAvahai .. tejasvinAvadhItamastu mA vidviShAvahai .. AUM shAntiH shAntiH shAntiH .. iti brahmavidyopaniShatsamAptA .. ## Encoded by Sunder Hattangadi (sunderh@hotmail.com) \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}