शैवप्रोक्तः शिवस्तवः
सर्वोपनिषदामीशः परमात्मा सदाशिवः ।
य एको भगवानीश ईशानीभिः समीशते ॥ १७१॥
सर्वांल्लोकानीशते य ईशानीभिः समीयते ।
उद्भवे सम्भवे चैव एक एव शिवः प्रभुः ॥ १७२॥
य एवं विदुरीशानमसृतास्ते भवन्ति हि ।
एक एव हि रुद्रोऽयं न द्वितीयोऽयमीश्वरः ॥ १७३॥
पाति हन्ति पुनः सृष्ट्वा पाति हन्ति पुनः पुनः ।
विश्वतश्चक्षुरीशानो विश्वतोऽन्तर्मुखः शिवः ॥ १७४॥
विश्वतोबाहुरनधो विश्वतस्पान्महेश्वरः ।
द्यावाभूमी जनयन्नेक एव सदाशिवः ॥ १७५॥
स बाहुभ्यां सम्पतत्रैर्धमत्येव पुनः पुनः ।
प्रभवश्चोद्भवश्चासीद्रुद्रो विश्वाधिको ऋषिः ॥ १७६॥
ब्रह्मविष्ण्वीशदेवानां यः स एव सदाशिवः ।
हिरण्यगर्भमेवादौ जनयामास शङ्करः ॥ १७७॥
विष्णुं च जनयामास तस्माद्विष्णोः परः शिवः ।
ततश्चेन्द्रमुखान्देवाञ्जनयामास शङ्करः ॥ १७८॥
ततो भूमिं ततो वायुं ततो गगनमीश्वरः ।
ततो नानाविधाञ्जीवान्ससर्जोमामहेश्वरः ॥ १७९॥
ततः समुद्रान्सरितो गिरीनप्योषधीन्परः ।
य एव निष्कलः शान्तो निरवद्यो निरञ्जनः ॥ १८०॥
स एवोमासमेतः सन्सृजत्यवति हन्ति च ।
ततः परं ब्रह्म वरं बृहन्तं साम्बमेव हि ॥ १८१॥
यथा निकायं भूतेषु गूढं सर्वेषु सर्वदा ।
एक एव हि रुद्रोऽयं विश्वस्य परिवेष्टिता ॥ १८२॥
ज्ञात्वा तमीशममृता भवन्त्येव सदाशिवम् ।
महान्तमेतं पुरुषं परस्तात्तमसः परम् ॥ १८३॥
आदित्यवर्णं वेदाश्च न जानन्त्येव शङ्करम् ।
शिवमेव विदित्वाति मृत्युर्नैति तमात्मवान् ॥ १८४॥
न विद्यतेऽयनाय स्याच्चान्यः प्रन्थाः शिवं विना ।
तस्मात्परं नास्ति परं शिवात्सर्वोत्तमोत्तमः ॥ १८५॥
नास्ति कश्चिच्छिवाज्ज्यायानणीयोऽतस्तमर्चयेत् ।
तेन पूर्णमिदं सर्वं पुरुषेण शिवेन हि ॥ १८६॥
ततो यदुत्तरतरं तदरूपमनामयम् ।
य एनं विदुरीशानममृतास्ते भवन्ति हि ॥ १८७॥
दुःखमेवाभियान्त्यत्ये शिवध्यानपराङ्मुखाः ।
सर्वाननशिरोग्रीवः सर्वभूतगुहाशयः ॥ १८८॥
सर्वव्यापी च भगवांस्तस्मात्सर्वगतः शिवः ।
महान्प्रभुर्वै पुरुषः सत्त्वस्यैकः प्रवर्तकः ॥ १८९॥
सुनिर्मलमिदं शान्तमीशानो ज्योतिरव्ययः ।
अन्तरात्माङ्गुष्ठमात्रः पुरूषोऽयं सदाशिवः ॥ १९०॥
साम्बो जनानां हृदये सन्निविष्टो निरन्तरम् ।
सर्वतः पाणिपादं तत्सर्वतोऽक्षिशिरोमुखम् ॥ १९१॥
सर्वतः श्रुतिमल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति ।
सर्वेन्द्रियगुणाभासं सर्वेन्द्रियविवर्जितम् ॥ १९२॥
सर्वस्य प्रभुमीशानं सर्वस्य शरणं सुहृत् ।
नवद्वारे पुरे देहे हंसो लीलाययते बहिः ॥ १९३॥
वशी सर्वस्यभूतस्य स्थावरस्य चरस्य च ॥ १९४॥
अपाणिपादो जवनो गृहीता पश्यत्यचक्षुः स शृणोत्यकर्णः ।
स वेत्ति सर्वं न च तस्यास्ति वेत्ता तमाहुरग्र्यं पुरुषं महान्तम् ॥ १९५॥
अणोरणीयान्महतोमहीयानात्मा गुहायां निहितोऽस्य जन्तोः ।
तमक्रतुं पश्यति वीतशोको धातुः प्रसादान्महिमानमीशम् ॥ १९६॥
वेदाहमेतमजरं पुराणं सर्वात्मना सर्वगतं विभुत्वात् ।
जन्मनिरोधं प्रवदन्ति यस्य यद्ब्रह्मवादिनो प्रवदन्ति नित्यम् ॥ १९७॥
एकवर्णः शक्तियोगादनेको बहुधा शिवः ।
वर्णाननेकानुमया ग्रहीताथो ददाति हि ॥ १९८॥
विचैति चान्ते विश्वात्मा विश्वमादौ स शङ्करः ।
संयुनक्तु स नो बुध्या शुभया देवतोत्तमः ॥ १९९॥
स्त्रीरूपः पुरुषाकारः सर्वाकारः सदाशिवः ।
कुमारात्मा कुमार्यात्मा सर्वात्मा विश्वतोमुखः ॥ २००॥
नीलो गौरश्च हरितो लोहिताक्षः सदाशिवः ।
निर्मलो नियतो यन्ता निरवद्यो निराकृतिः ॥ २०१॥
छन्दांसि यज्ञाः क्रतवो व्रतानि भूतं भव्यं यश्च वेदा वदन्ति ।
तस्मान्मायी सृजते विश्वमेतत् तस्मिंश्चान्ये मायया सन्निरुद्धाः ॥ २०२॥
मायां तु प्रकृतिं विद्यान्मायिनं तु महेश्वरम् ।
तस्यावयवभूतैस्तु व्याप्तं सर्वमिदं जगत् ॥ २०३॥
यो वै योनिमधितिष्ठत्येको यस्मिन्निदं सं च विवैति सर्वम् ।
तमीशानं वरदं देवमीड्यं विचार्येमां शान्तिमत्यन्तमेति ॥ २०४॥
यो देवानां प्रभवश्चोद्भवश्च विश्वाधिको रुद्रो महर्षिः ।
हिरण्यगर्भं जनयामास जायमानं जायमानं च पश्यतः ॥ २०५॥
विष्णुं च जनयामास जायमानं च पश्यतः ।
इन्द्रं च जनयामास जायमानं च पश्यतः ॥ २०६॥
वह्निं च जनयामास जायमानं च पश्यतः ।
वरुणं च जनयामास जायमानं च पश्यतः ॥ २०७॥
यमं च जनयामास जायमानं च पश्यतः ।
लोकांश्च जनयामास जायमानांश्च पश्यतः ॥ २०८॥
ईदृशः सर्वगोप्ता स शोभनया बुद्धया शङ्करः संयुनक्तु ।
यो देवानामधिपो यस्मिन्देवा अधिश्रिताः ।
स एवसर्वदेवेशः शङ्करः परमा गतिः ॥ २०९॥
यस्मिन्सदाशिवो देवाः द्विपदश्च चतुष्पदः ।
तस्मै देवाय हविषा शङ्करायामितात्मने ॥ २१०॥
सूक्ष्मातिसूक्ष्मं कलिलस्य मध्ये विश्वस्य स्रष्टारं तमनेकरूपम् ।
विश्वस्येशं परिवेष्टितारं ज्ञात्वा शिवं शान्तिमत्यन्तमेति ॥ २११॥
स एव कालो भुवमस्य गोप्ता विश्वाधिकः सर्वभूतेषु गूढः ।
यस्मिन्युक्ता ब्रह्मर्षयो देवताश्च तं विज्ञात्वा मृत्युपाशांश्छिनत्ति ॥ २१२॥
शृतात्परं मण्डमिवातिसूक्ष्मं ज्ञात्वा शिवं सर्वभूतेषु गूढम् ।
विश्वस्यैवं परिवेष्टितारं ईशं ज्ञात्वा मुच्यते सर्वपाशैः ॥ २१३॥
य एव देवो विश्वकर्मा महात्मा सदा जनानां हृदये सन्निविष्टः ।
हृदा मनीषा मनसाभिक्लृप्तो य एवं विदुरमृतास्ते भवन्ति ॥ २१४॥
यदा समस्तं न दिवा न रात्रिर्नसन्न चासन् शिव एव केवलः ।
तदक्षरं तत्सवितुर्वरेण्यं प्रज्ञा च तस्मात्प्रसृतां पुराणी ॥ २१५॥
न सन्दृशे तिष्ठति रूपमस्य न चक्षुषा पश्यति कश्च नैनम् ।
हृदा मनीषा मनसाभिक्लृप्तो य एवं विदुरमृतास्ते भवन्ति ॥ २१६॥
न तत्र सूर्यो भाति न चन्द्रतारकं नेमा भान्ति विद्युतः कुतोऽयमग्निः ।
तमेव भान्तमनुभाति सर्वं तस्य भासा सर्वमिदं विभाति ॥ २१७॥
एको हंसो भुवनस्यास्य मध्ये स एवाग्निः सलिले सन्निविष्टः ।
तमेवं विदित्वा अतिमृत्युमेति नान्यो हेतुर्विद्यतेऽयनाय ॥ २१८॥
नातः परं वेद्यमचिन्त्यरूपं शिवाच्च साम्बादद्वयादवैमि ।
शिवात्मकं यच्च समस्तमेतच्छिवान्न किञ्चिद्व्यतिरिक्तमस्ति ॥ २१९॥
अविज्ञाय महादेवमचिन्त्यविभवं शिवम् ।
अमरा अपि मुह्यन्ति किमन्ये मनुजाधमाः ॥ २२०॥
अवमान्य तमेवेशं निरयं यान्ति दुर्जनाः ।
सम्मानयित्वा तं देवं प्रयान्ति परमं पदम् ॥ २२१॥
॥ इति शिवरहस्यान्तर्गते शैवप्रोक्तः शिवस्तवः सम्पूर्णः ॥
- ॥ श्रीशिवरहस्यम् उग्राख्यः सप्तमांशः । अध्यायः १४ । १७१-२२१॥
- .. shrIshivarahasyam ugrAkhyaH saptamAMshaH . adhyAyaH 14 . 171-221 ..
Encoded and proofread by Ruma Dewan