% Text title : ramaNahRidayam % File name : ramaNahRidayam.itx % Category : hRidaya, deities\_misc, ramaNa-maharShi, gurudev % Location : doc\_deities\_misc % Author : Componsed by K.Lakshmana Sarma % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : Sunder Hattangadi % Description-comments : Ramanashram Publication www.sriramanamaharshi.org % Acknowledge-Permission: Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam sriramanamaharshi.org % Latest update : November 3, 2014 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Revelation ..}## \itxtitle{.. shrIramaNahR^idayam ..}##\endtitles ## viShayAnukramaNikA (shlokasaMkhyA) 1 granthAvataraNam | ##(##1\-3##)## 2 ma~Ngalam | ##(##4\-5##)## 3 vivekaprakaraNam | ##(##6\-27##)## 4 sAdhanaprakaraNam | ##(##28\-34##)## 5 anubhavaprakaraNam | ##(##35\-45##)## 6 satsa~NgaprakaraNam | ##(##46\-51##)## 7 advaitaprakaraNam | ##(##52\-57##)## 8 sAdhakAchAraprakaraNam | ##(##58\-63##)## 9 upAsanAprakaraNam | ##(##64\-73##)## 10 jIvanmuktaprakaraNam | ##(##74\-79##)## 11 parokShaj~nAnaprakaraNam | ##(##80\-85##)## 12 siddhAntasAraprakaraNam | ##(##86##)## ##========================================## || AUM namo bhagavate shrIramaNAya || || shrIramaNahR^idayam || || granthAvataraNam || hR^idgehe.ahamahantayAkhilavapuShyantaH sphuran sarvadA naijAnAM nijatattvarUpamamR^itaM sandarshayiShyan svayam | premNA svIkR^itavAnajo naravapuryo.asau gurUNAM guruH vande shrIramaNAbhidhaM munivaraM taM svAtmanAthaM param || 1|| premNA yaM ramaNo munirvyarachayad granthaM nijAnAM mude drAviDyA nijatattvarUpamamR^itaM sandarshayantaM sphuTam | tachChaktyA tamanUdya ko.api vinatashchakre tadIyaH kR^itiM gairvANyA saralAmimAM ramaNahR^innAmnIM manashshAntaye || 2|| yA.agamyA vachaso dhiyo.api padavI nirvAsanA chinmayI gatvA yAM na nivartate munivarastasyAM dishan nirvR^itim | sadyashchApi dadanmudaM vijayate saMvinmayo bhAskaraH saMsevyaH satataM mumukShubhirayaM grantho munIshoditaH || 3|| || ma~Ngalam || astItyasmin kathaM dhIrbhavati yadi na sat \? tadvibhinnA nu sachchit \? satyaM nishchintanaM tadbhavati hR^idi yatastasya hR^innAmakasya | dhyAtA ko vAsti bhinno \? bhavati cha tadidaM dhyAnagamyaM kathaM tu \? tasya dhyAnaM hR^idantaH prashamitamanasA tanmayatvena niShThA || 4|| mR^ityorbibhyati ye bhR^ishaM sumanasaH\, sarvAntaraM te shivaM yAntIshaM sharaNaM paraM virahitaM mR^ityudbhavAbhyAM svayam | sAkaM tanmamatAbhireti nidhanaM teShAmahantA tataH syAt teShAM maraNasya dhIH kimu pade nitye gatAnAM sthitim || 5|| || vivekaprakaraNam || pashyAmo bhuvanaM yato\, bhavati sat tanmUlamekaM paraM yachChakteH pariNAmabhUtamakhilaM\; naitadvivAdAspadam | AkhyArUpamayaM cha chitramidamapyAdhAravastraM dyutiH draShTA cheti chatuShTayaM sa paramo yaH svAtmabhUto hR^idi || 6|| vishvaM jIvaparau vadet prathamataH sarvaM jagatyAM mataM ekaM sat trividhaM pratIyata iti\, trINyeva tAnItyapi | vAdau yAvadahaM matirvapuShi\; tAM hitvA tu sammohinIM svasminneva pade sthitirbhavati yA sarvottamA saiva hi || 7|| vAdaiH kiM bhavitA jagadbhavati sanmithyAbhramashchijjaDaM AnandaM nanu duHkhameva taditi \? tyaktvA samastaM jagat | svAtmAnaM samavetya satyamamalaM dvaitaikyavAdAtige yAhantArahitA sthitirnijapade sarvAdR^itA saiva hi || 8|| rUpI svo yadi rUpamastu jagato rUpaM parasyApyuta vIkShA kena kathaM cha rUparahitaH svAtmA yadi syAdvada \? | dR^ishyaM kiM nu dR^isho.anyathA vada bhaved \? dR^ik sA sva evaM svayaM nissImA nirupAdhikA chitimayI sA niShprapa~nchAdvayA || 9|| deho yannikhilasya chApi bhuvane syAt pa~nchakoshAtmakaH koshAnAmapi pa~nchakaM tata idaM dehAbhidhAnaM bhavet | satyevaM vada dehataH kimu jagadbhinnaM bhavet tattvataH \? kiM kenApi cha vIkShitaM jagadidaM dehaM vinA prochyatAm || 10|| shabdAdIn viShayAn vihAya jagato rUpaM bhavenno pR^ithak evaM dhIndriyapa~nchakasya viShayo nishsheShametajjagat | etaiH pa~nchabhirindriyairjagadidaM hyekaM mano budhyate satyevaM manaso jagat kathaya kiM bhinnaM bhavet tattvataH\? || 11|| vishvaM buddhiriti dvayaM samudiyAllIyeta chApyekavat evaM satyayi bhAsyate jaDamidaM vishvaM dhiyaivAkhilam | yasmi.nstaddvitayasya janmavilayau bhAsvatyanastodaye sajjAnIhi tadeva pUrNamamalaM chidrUpakaM kevalam || 12|| rUpe kutrachidAkhyayApi cha kayA.apyArAdhanaM bhaktito rUpAkhyArahitasya yadyapi bhavet tasyekShaNAya kramaH | tattve tasya nijaM cha vIkShya vilayaM gatvApi tasmin pare tenAbhinnatayA sthitirnijapade vIkShA bhavet tattvataH || 13|| saMshritya prabhavantyahammatimimAM sarvAstripuTyastathA dvandvAnyapyuta sambhavanti\; tadahannAmA bhavet ko nviti | anveShAd hR^idayaM pravishya yadi tattattvaM samAlokayet sarvaM tadvigalet svayaM\, sa cha bhavejj~nAnI\, sa naiti bhramam || 14|| aj~nAnAnna pR^ithak kadApi jagati j~nAnaM bhavet kutrachit nAj~nAnaM cha kadApi kasyachidapi j~nAnAt pR^ithak sambhavet | anveShAdahamityayaM bhavati ko yasyobhayaM syAditi mUlAtmAvagatiH svayaM samuditA j~nAnaM bhavennetarat || 15|| j~nAtAraM svamajAnato.anyaviShayaj~nAnaM bhave yadbhavet j~nAnaM tadbhavitA kathaM nu kathaya\? j~nAnasya chAnyasya cha | AdhAro.ahamitIha yo bhavati\, tattattvaM vijAnAti chet aj~nAnena samaM tadA pravilayaM tAnaM cha gachChedidam || 16|| j~nAnAj~nAnavivarjitaM bhavati yajj~nAnaM vijAnIhi tat j~nAnaM vaiShayikaM tvavehi kimapi j~nAnaM yathArthaM na hi | j~nAtR^ij~neyavivarjito vilasati hyAtmA sadaikaH svayaM j~nAnAtmaiva bhavatyasau\; na sa bhavechChUtyAtmakaH karhichit || 17|| AtmA j~nAnamayo ya eSha gaditassatyassa evAdvayo j~nAnaM nAma bahuprakAramidaM tvaj~nAnamevAkhilam | svasmAjj~nAnamayAt satastvasadidaM no bhidyate karhichit nAnAsantyapi bhUShaNAni kathaya svarNAt sato.anyAni kim\? || 18|| bhAti tvaM sa iti dvayaM\, samuditAhadhIH sharIre yadA tattvaM kiM nvahamo mamediti dhiyA svAnveShaNena svayam | nIte.asminnidhanaM\, samaM taditarapraj~ne tato nashyatoH yadbhAtyekatayA tadA\, gaNaya tat tattvaM bhavedAtmanaH || 19|| saMshrityaiva hi vartamAnamubhayaM bhUtaM bhaviShyat sthitaM sve kAle.api cha vartamAnamubhayaM\; tadvartamAnaM trayam | satyevaM pravihAya bodhamadhunA sadvastuno.anveShaNAt bhUtAgAmavichAraNaM gaNanavat syAdekasa~NkhyAM vinA || 20|| kAlo desha imau pR^ithak kimahamo\?.adhInAstayoH smo vayaM dehAH syAma yadi svayaM\; kimu vayaM dehA bhavAmo vada | sarvatrApi cha sarvadApi cha vibhAtyAtmA samAno yataH tasmAtsantamavehi kevalamamuM tau dvau nigIrya sthitam || 21|| svo deho bhavati dvayoraviduSho vij~nAtatattvasya cha svaM dehAvadhikaM pR^ithak paravibhoraj~no jano manyate | j~nasya svo vapuSho.antarahito.abhinnaH parasmAdvibhoH bhAtyevaM mahatI bhidAsti hi tayoH svaj~nasya chAj~nasya cha || 22|| satyaM hyeva jagadvayoraviduSho vij~nAtatattvasya cha satyaM yAvadidaM jagat tu manute sajj~nAnahIno janaH | j~nasyAkAravihInamasya nikhilasyAdhArabhUtaM hi sat bhAtyevaM mahatI bhidAsti hi tayossajj~nasya chAj~nasya cha || 23|| madhye daivadhiyorjayaM prati bhavet teShAM vivAde ratiH dhIdaivadvitayasya mUlamahamityekaM na jAnanti ye | anveShAdavagatya tattvamahamastAbhyAM vimukto muniH saMsakto bhavitA tayoH kimu punaH svaj~nAnahIno yayA || 24|| draShTAraM svamupekShya pashyati naro rUpaM pareshasya chet sA rUpasya manomayasya hi bhavedvIkShA na satyA vibhoH | tattvaM svaM kimu na prapashyati paraM tvasyekShako vA muniH\? naShTAha~NkR^itireSha ki~nchidapi no bhinnaH parasmAdvibhoH || 25|| vIkShA svasya parasya cheti gaditaM grantheShu vIkShAdvayaM tattattvaM kimiti bravImi\; ghaTate vIkShA kathaM nvAtmanaH\? | ekatvAnna sa vIkShyate yadi\, paraM vIkSheta ko vA kathaM\? IshasyaudanabhAvameva gaNaya svekShAM parekShAmapi || 26|| chaitanyadyutimeSha chinmayatanurmatyai prayachChan svayaM Atmatvena sadaiva bhAti hi materantasturIyashshivaH | tat tasmin viniyojanaM hR^idi materantarmukhIkR^itya tAM hitvA taM prabhavet kathaM vada paraM matyaiva mantuM naraH || 27|| || sAdhanaprakaraNam || chaitanyena vivarjitaM vapuridaM nAha~Nkaroti svayaM brUte naiva kadApi ko.api bhuvane nAsaM suShuptAviti | sarvaM chApyudiyAdidaM samudite tvasminnahannAmake tadbuddhyA shitayA kuto.ayamudiyAdityevamanveShaya || 28|| brUyAnnAhamiti svayaM jaDavapuH, satyA chitirnodiyAt tanmadhye tu vapuH pramANamahamityAvirbhavet ki~nchana | etaddhyeva bhavenmano jaDachitorgranthirbhavo.aha~NkR^itiH bandhaH sUkShmasharIrametaduditaM jIvasya tattvaM svayam || 29|| dhR^itvA rUpamudeti cha sthitimuta prApnoti rUpagrahAt dhR^itvA rUpamutopabhujya viShayAnuchchaistamAM vardhade | \*saMsAre bata vardhate cha nitarAM rUpAshano nityashaH | \- iti pAThAntaraH hitvA rUpanupAdadIta navamapyanviShyate chet tadA dhAvedrUpavihIna eSha sahasAhantApishAcho dhruvam || 30|| etasminnahamAkhyake samudite sarvaM jagachchodiyAt no chedastyahamityayaM na cha bhavatyetajjagat ki~nchana | tatsarvaM hyahamAkhyakaH svayamataH ko.asau kutassambhavet ityevaM nijamArgaNaM bhavati yat tat sarvahAnaM bhave || 31|| tatra syAma hi tadvayaM bhavati no yatrodayo.aha~NkR^iteH chetastu pravishedaha~njanibhuvaM no chedahantA katham | nIyetApunarudbhavAM mR^itimiyaM nItA tathAntaM na chet sAdhyA nassahajA sthitiH kathamasau yasyAM vayaM tat svayam\? || 32|| yatki~nchit salilAshaye nipatitaM chinvannimajjedyathA tadvadvAganilau niyamya jagatashchintAM vihAyAkhilAm | anveShAdudiyAt kuto.ahamiti dhIrityevamekAgrayA buddhyAntarhR^idaye nimajjya vimalaM vidyAt svatattvaM param || 33|| rudhvA vA~NmanasI ubhe\, chitirahaMrUpA kva bhAtItyalaM buddhyAnviShya nimajjanaM hR^idi nijaj~nAnAptaye sAdhanam | deho nAyamahaM svayaM tadahamityevaM nididhyAsanaM anveShA~Ngamavehi\; kiM nu bhavitA so.ayaM vichAro nijaH\? || 34|| || anubhavaprakaraNam || ko.ahaM syAmiti mArgaNodyamavashAdantarmukhe mAnase hR^illIne sati\, lajjayA natamukhe chAsminnahannAmake | chaitanyaM vimalaM tadAhamahamityAbhAti ki~nchit svayaM mithyAhaM na hi tat\, sadeva paramaM pUrNaM svatattvaM shivam || 35|| kartavyaM kimihAstyamuShya kR^itino.ahantAM grasitvodite bhAve sve muditasya tanmayatayA shAnte turIye shive | svAnyat ki~nchana vetti no nijapade niShThAM gato.asau yato mantuM tAM padavIM naro vada kathaM nirmAnasIM shaknuyAt\? || 36|| niShThAM tat tvamasIti vedashirasA diShTAmalabdhvA nijAM ko.ahaM syAmiti mArgaNena hR^idayaM buddhyA pravishya svayam | dhIrdaurbalyavashAt karoti manujo dhyAnaM tadevAsmyahaM no deho.ahamiti\; svayaM tadanishaM bhAtyAtmarUpeNa hi || 37|| hAsArhaM bhavati dvayaM cha\, gaditaM jAne na mAmityahaM jAne mAmiti choditaM\; viShayatAM svasyaiva netuM svayam | AtmAnaM\, kimu katyachidvada bhavedAtmadvayaM kutrachit\? Atmaiko bhavatIti viddhyanubhavAlloke samastasya cha || 38|| Atmatvena samastajantuShu sadA satyaM hR^idantaH sphurat anveShAdavagatya tanmayatayA niShThAmalabdhvA nijAm | sat ki~nchidbhavatIti neti tadidaM rUpIti netyekakaM dvedhA nobhayatheti vA vivadate mAyAbhibhUto janaH || 39|| siddhaM svaM samavetya tanmayatayA niShThA bhavedyA nijA siddhissaiva hi\; siddhayastaditarAH svapnopalabdhA iva | svapnArthaH kimu san prabodhasamaye\? mukto.anR^itAdantato niShThAmetya sati svayaM munivaraH kiM tAsu mohaM vrajet || 40|| deho.asmItyudiyAnnarasya dhiShaNA yAvat tu nAhaM vapuH taddhyasmItyanuchintanaM hitakaraM tAdAtmyaniShThAptaye | kuryAd dhyAnamidaM kimarthamanishaM\? dhyAyennaro.asmIti kiM loke ko.api naro\? vayaM hi satataM satyaM tadeva svayam || 41|| yAvatsAdhakatA narasya bhavati dvaitaM yathArthaM bhavet sAdhye tvadvayateti chApi gaditaM no satyamuktaM bhavet | anviShyannapi sAdaraM cha dashamaM naShTatvabuddhyA svayaM svaM labdhvApi cha ko babhUva dashamAdanyaH kathAyAmasau || 42|| kartAtmA svayameva chet kR^itiphalaM bhu~njIta so.ayaM svayaM kartAhaM ka iti svamArgaNavashAjjAnAti chet svaM vibhum | kartR^itvaM vigaledyato\, vigalitaM tenaiva sAkaM bhavet karmApi trividhaM svayaM\; sthitimimAM nityAM vimuktiM viduH || 43|| baddho.asmIti matirbhavedyadi tadA muktermatishchodiyAt baddho.ahaM ka iti svamArgaNavashAt sve nityamukte svayam | shiShTe satyajare.amare vada bhavedbandhasya chintA kathaM\? sA no chediduyAt\, tadAsya kR^itino mokShasya chintA katham || 44|| muktI rUpavatIti rUparahitA seti dvidhA setyapi vAdA ye matibhedato.atra viShaye tattvaM bravImi sphuTam | yo.ahannAmaka evamatra vimR^ishedvAdeShu tattvaM mudhA tasyAtyantikanAsha eva bhavitA tattvaM vimukteH svayam || 45|| || uttarabhAgaH || || ma~NgalashlokaH || yasminneva bhavet sthitaM jagadidaM yasyaiva sarvaM jagat yasmAtsarvamidaM bhavetsamuditaM yasmai samastaM bhavet | yenedaM nikhilaM jagat samudiyAt sarvaM yadeva svayaM satyaM guptadhanaM tadeva hR^idaye tatsat paraM dhImahi || 46|| || satsa~NgaprakaraNam || satsa~Ngasya niShevaNena manujo nissa~NgatAM prApnuyAt nissa~NgatvavashAdasAvuta manomohena mukto bhavet | nirmohatvamupaiti chedatha pare gatvA layaM nishchale jIvanmuktipadaM vrajedanupamaM sevasva tatsa~Ngatim || 47|| sAdhyaM yat paramaM padaM sukhamayaM martyairvichArAnnijAt satsa~NgAbhyasanoditAchChitadhiyA hR^inmajjanApAdanAt | shAstrArthAdhigamena no bhavati tanno bodhakoktishruteH no puNyairapi karmabhirbahuvidhairanyaishcha no sAdhanaiH || 48|| sadbhissa~NgatimAdareNa manujaH seveta yo bhAgyavAn etaiH kiM niyamairamuShya nikhilairniHshreyasaprAptaye | shIto dakShiNamAruto vahati chet santApashAnti dishan hastena vyajanaM vidhR^itya bhavitA kiM brUhi kAryaM punaH || 49|| tApaM kevalamekameva shamayennRRINAM himAMshustathA dainyaM kalpakapAdapo divibhavaH pApaM tathA jAhnavI | sAdhUnAmavalokanAt trayamidaM tApAdikaM yAsyati no teShAmupamAsti kApi sadR^ishI lokatraye kutrachit || 50|| tIrthAnyambumayAni naiva mahatAM tulyAni teShAM kadA\- pyevaM daivatamUrtayo.apyupalamR^inmAtrAshcha sampUjitAH | tairmartyo.amitakAlato vimalatAM prApnoti bhaktyA yutaH sAdhUnAmavalokanena manujaH sadyo bhavennirmalaH || 51|| || advaitaprakaraNam || ko devaH sayAdyo mano vetti so.ayaM jAnAmyetajjIvanAmAhameva | tasmAt sa tvaM\; vakti sAkShAchChrutishchA\- Shyeko devaH sarvabhUteShvapIti || 52|| kiM jyotistava bhAnumAnahani me rAtrau pradIpAdikaM kiM jyotistadavekShaNAya nayanaM tasyekShaNe kiM manaH | tasyekShA vada kena tat svayamahaM pashyAmi tajjyotiShAM jyotistvaM bhavasi svayaM vibhu paraM satyaM tadevAsmyaham || 53|| hR^idayakuharamadhye kevalaM brahmamAtraM hyahamahamiti sAkShAdAtmarUpeNa bhAti | hR^idi visha manasA svaM chinvatA majjatA vA pavanachalanarodhAdAtmaniShTho bhava tvam || 54|| amalApyachalAhamityajasraM vilasantI hR^idayAmbuje chideva | vitaret padavIM svayaM vimukteH yadi jahyAnmanujo vapuShyahantAm || 55|| dehaM mR^iNmayavajjaDAtmakamahambuddhirna tasyAstato nAhaM tattadabhAvasuptisamaye siddhAtmasadbhAvataH | ko.ahambhAvayutaH kuto varadhiyA dR^iShTvAtmaniShThAtmanAM so.ahaMsphUrtitayAruNAchalashivaH pUrNo vibhAti svayam || 56|| lebhe janiM yaH parame svamUle vichArya kasmAdahamityudAraH | sa eva jAtaH sa cha nityajAto navo navo.ayaM satataM munIndraH || 57|| || sAdhakAchAraprakaraNam || hisvAhadhiyamatra doShanilaye dehe jaDe.anAtmani nityAnandamayaM svatattvamamalaM jAnIhi sachchinmayam | yo martyo vapuShastu poShaNarato j~nAtuM svamichChatyasau grAhaM dArudhiyA pragR^ihya saritaM puMsastitIrShossamaH || 58|| yo dehAtmamatikShayo bhavati taddAnaM cha yaj~nastapo dharmaH satyavachaH pareshakaruNA yogo.api bhaktiH parA | nyAso maunamapi sthitishcha sahajA kAmArthamokShA api shAntirdyaumR^itivarjitaM cha maraNaM j~nAnaM cha satyaM svayam || 59|| kasyaitAni kR^itirvibhaktirapi chAj~nAnaM viyogo.api cha santItyAtmavichAra eva bhavitA karmAdiyogakramAH | yasyAM nAsti vichArako.ahamidho na syAdidaM chAShTakaM sA satyA sthitirityavehi vimalA svAtmAnubhUtiH shivA || 60|| svaM shaktyA paramasya chAlitamavij~nAyodyato yo.akhilAH siddhIH sAdhayituM sa eva manujo yadvat sa pa~NgurnaraH | yo.avAdIdbhavitA shramo mama kiyAnetAn vijetuM ripUn mAmutthApya niveshayeryadi raNe teShAM purastAditi || 61|| yA shAntirmanasaH svayaM bhavati sA muktirbudhaiH kIrtitA yA pArairmanaso.adhikairbhavati yallAbhastu tAssiddhayaH | tA labdhuM jaDadhIryateta manujo yastena labhyaM kathaM syAnmuktessukhamantahInamamalaM chittopashAntyAtmakam || 62|| pare vahati bhUbharaM bharamidaM mR^iShAjIvako vahan bhavati gopurodvahanabimbatulyo hyasau | bharaM shirasi dhArayannatibharakShameNAnasA vrajan bhajati chedvyathAM bhavati tatra ko doShavAn || 63|| || upAsanAprakaraNam || upari cha jaTharAduraso madhye bahuvarNakeShu ShaTsvekam | kuvalayakalikAsadR^ishaM dakShiNabhAge.a~Nguladvaye hR^idayam || 64|| AvR^itamasti tadAsyaM viyati tadantarbhavati nADyashcha | tamaso.api vAsanAnAM bhavanamidaM prANachittadIptInAm || 65|| guheshAkhyo.asau yo nivasati guhAyAM hR^idi paraH sa evAsmItyevaM satatamananAt so.ahamiti chet | matiH sthairyaM gachChedvapurahamiti pratyaya iva tadAj~nAnaM nashyet tama iva purastAddinamaNeH || 66|| mukure bimbitamiva yasyAntaH vilasati bahiriva jagadidamakhilam | sarveShAmapi hR^idayAkhyaM tat kiM nviti pR^ichChati rAme bhagavAn || 67|| Aha vasiShTho hR^idaya dvedhA heyaM chAdeyamiti j~neyam\? dehasyA~NgaM palamayamekaM jIrajjaDamapi heyaM j~neyam || 68|| anyat praj~nAmayamAdeyaM hR^idayaM bimbitamakhilaM yasmin | bahirantastanna bahirnAntaH sampattInAM nidhirakhilasya || 69|| tasmin mukhye hR^idaye niShThAM gatavati chetasi naijavichArAt | bhavati svayamapi nirgandhasvaM viratirvAyorapi bhavatIti || 70|| sarvopAdhivimuktaM yachChivamanishaM chidAtmakaM bhAti | tat svayamahamityanishaM dhyAtvA nikhilA vyapohayAsaktIH || 71|| sarvAshchApi dashA vichArya paramaM yachCheShitaM satpadaM tat saMshritya kuruShva karma bhuvane kAmairgR^ihIto yathA | bhAvAnAM samavaiShi tattvamamR^itaM dR^iShTiM samAlambya tAM ichChApreritavat prashAntamanasA loke kriyAvAn bhava || 72|| mithyollAsitaharShabhAgachaladhIrmithyAdhR^itodvegavAn mithyAgarhaNasambhramaH kuru mR^iShArambhaH kriyA laukikIH | AshApAshashatairvimuktahR^idayaH sarvatra sAmyaM vahan loke veShasamAnakarmaniratastiShTha tvamaj~no yathA || 73|| || jIvanmuktaprakaraNam || AtmAnaM samavetya naijayadavImAsthAya saMvinmayIM santyaktAkhilavAsano.abhiramate yastanmayatve sadA | taM vIraM nijatattvabodhakulishaM saMvitkR^ishAnuM tathA jAnIyAduta kAlakAlamabhavaM mR^ityoshcha mR^ityuM svayam 74|| guNAssundaratvAdayo yAnti vR^iddhiM vasantasya yogAdyathA bhUruhasya | tathA dR^iShTatattvasya tejo balaM dhIH nijAnandatR^iptasya vardhanta eva || 75|| shR^iNvanneva yathA kathAM na shR^iNute dUraM gatashchetasA j~nAnI tadvadavAsanena manasA kR^itvApyakartA bhavet | chetashchedbahuvAsanaM bata naraH kartAstyakurvannapi dehe satyachale.api pashya patati shvabhre gireH svapnadR^ik || 76|| yAne suptimitasya yAnagamayaM sthAnaM cha tasya kvachit tasyaivAshvaviyojanaM trayamidaM yadvadbhavedekadhA | suptiM j~nAnamayIM gatasya viduSho yAne vapuShyekadhA tadvat syAt tritayaM kriyApi vapuSho niShThApi nidrApi cha || 77|| jAgratsvapnasuShuptiShu sthitijuShAM yat turyamityuchyate jAgratsuptiritIritaM svaviduShaH shAntaM padaM shAshvatam | satyaM taddhi padaM mR^iShetaradidaM tvAbhAsamAtraM trayaM\; turyAtItamatastadeva munayaH shaMsanti saMvinmayam || 78|| karmAgAmi cha sa~nchitaM cha viduSho naShTe bhavetAM dhruvaM\, prArabdhaM na tathetyudIritamidaM grantheShu mandAn prati | patnyekA na suma~NgalI patimR^itau bahvIShu yadvadbhavet tredhA karma tathA vinAshamayate nAshaM gate kartari || 79|| || parokShaj~nAnaprakaraNam || kuTumbaM hyekaikaM bhavati sutabhAryAdikamiha nR^iNAmalpaj~nAnAM\; paTutaradhiyAM kintu viduShAm | kuTumbAni granthA api cha hR^idi yogasya nitarAM bhavanti pratyUhA\; bhavataraNameShAM vada katham || 80|| lipij~no.ahannAmA kuta iti nijAnveShaNadhiyA lipiM svAM nirmAShTuM lipimadhigato yo na yatate | lipij~nAnAt kiM vA phalamadhigataM tena kathaya samo vAgyantreNAruNagirivibho.anyo bhavati kaH || 81|| ashAntasya kleshA viduSha iha ye santyaviduSho na te santi\; grasto na sa madapishAchena bhavati | na vAk chittakleshaM bhajati bahumAnArthamaTanaM na kuryAnaikasmAdavitamiha jAnIhi tamimam || 82|| tR^iNatulitAkhilajagatAM karakalitAkhilanigamarahasyAnAm | shlAghAvAravadhUTIghaTadAsatvaM sudurnirasam || 83|| svato bhavati kaH paraH\? kimapi ko.api chetsvaM prati vadedbhavati tena kiM\? gaditavat svayaM tadbhavet | bhidAmanadhigachChataH sva iti chAnya ityavyaye sthitasya sahaje pade sthiratayA parasmin shive || 84|| dhiyA kuruShva bhAvanAM sato.advayasya santataM kriyAdvayatvamAchara kvachittu maiva saMsR^itau | kuruShva bhAvanAmimAM dhiyAkhile cha putraka gurau tu bhAvanAmimAM kuruShva maiva karhichit || 85|| || siddhAntasAraprakaraNam || siddhAnto yo bhavati paramaH sarvavedAntasAro vachmi spaShTaM tamimamadhunA tattvato.atyantagUDham | satyaM tat svo bhavati nidhanAchchedahannAmakasya shiShyetAsau chitimayatanuH satya Atmaiva viddhi || 86|| || AUM namo bhagavate shrIramaNAya || || shrIramaNahR^idayatAtparyasa~NgrahaH || vishvaM dR^igdR^ishyabhinnaM sthitilayajananAnyeti chittena sAkaM svapne jAgratyapIdaM bhavati cha\, vilayaM gachChatIdaM suShuptau | evaM vishvaM samastaM bhavati hi manaso vR^ittayo\; nityabhAne jAtaM lInaM cha yasmin bhavati mana idaM\, tat svatattvaM vishokam || aj~nAtvaivaM svatattvaM vapurahamiti dhImohayogAt prapa~nchaM matvA satyaM cha\, saukhyaM viShayajamiti chopaiti shokaM pramattaH | hitvaitachchennimajjed.h\-hR^idi vividiShayA svAtmanaH\, shAntimR^ichChet satye svasminniti shrIramaNabhagavatA diShTamasmin prabandhe || || AUM namo bhagavate shrIramaNAya || ## Encoded and proofread by Sunder Hattangadi The text was composed by K.LakShmana Sarma This work is published by Sri Ramanasramam www.sriramanamaharshi.org It has been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam. \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}